Şifalı Bitkiler – Oğul otu, Melisa

Çok Yıllık | 0,3-1m | 6-8 Aylar | Ça,Na,Ho | Yaprak ve Eter yağı

Oğul otu, Melisse, Mellissa officinalis
Kovan otu
Limon otu
Arı otu
Arı çiçeği
Arıcı otu
Kalp otu

Familyası: Ballıbabagillerden, Lippenblütengewâchse
Lamiaceae (Labiatae)
Drugları: Oğul ot yaprağı; Melissae folium
Oğul otu eter yağı; Melissae aetheroleum
Oğul otunun yaprakları çay, tentür, natürel ilaç yapımında ve yaprak-larından eterik yağ(yağ) yapımında kullanılır.

Giriş: Oğul otunun bilinen beş alt türü mevcuttur ve bunlardan kokar oğul otu; melisa officinalis ssp. Alt ismi pek hoş kokulu değildir. Limon oğul otu; M. Off. Ssp. Off. İse en yaygın olan, limon gibi güzel kokusu olan türdür, bu nedenle bunu inceleyeceğiz. Ayrıca nadiren de olsa bodur oğul otu; M. Off. Ssp. Foliosa, Lila oğul otu; M. Off. Ssp. villiosa ve Üç loplu oğul otu; M. Off. Ssp. Verticilata’ da yetiştirilmektedir. Me¬lisa; Bal arısı ve officiinalis ise şifa anlamına gelir. Türkçe oğul otu, Kovan otu, Arı otu, Arıcı otu, Arı çiçeği gibi isimlerle anılması onun arılar tarafından çok sevilmesinden dolayıdır ve limon otu diye anılması kokusunun limona benzemesi ve de kalbe etki ettiğinden dolayı da kalp otu diye anılır. Tarihte eski Mısırlılar ve Filistinliler tarafından kullanılan oğul otu Romalılar ve Yunanlılar tarafından kullanılmaya başlanmıştır. İbni Sina’ ya (Avrupalılara göre Arap asıllı olup ismi de Avicenna olarak geçer) göre oğul otu için ‘’ruhu ve kalbi mutlu kılar’’ demiştir.

Botanik: Oğul otu 30-100 cm boyunda dikine yükselen, oldukça sık çatallaşan, üzeri tüylü ve bazen tüysüz ve de çok yıllık bir bitkidir. Yaprakları 3-7 cm uzunluğunda 1,5-4 cm eninde, yumurta şeklinde, kenarları kertikli veya dişli, üzeri pürtüklü, karşılıklı bir sonrakiyle çapraz ve koyu yeşil renklidir. Kupa yaprakları borumsu-çan şeklinde 6-10 mm uzunluğunda üst dudağı 3 loplu ve alt dudağı2 loplu olup hafif geri dönüktür. Taç yaprakları boru şeklinde beyaz renkli nadiren mavimsi be-yaz hafif erguvani beyaz veya hafif sarımsı beyaz 8-15 mm uzunlu-ğunda, üst dudağı iki loplu, alt dudağı iki loplu ve ortadaki lobu diğerle-rinden büyükçedir. Döllenme tozları dört adet olup bunlarda esmer renktedir.

Yetiştirilmesi: Vatanı Balkanlar, Türkiye ve Türkistan olduğu tahmin edilen oğul otu günümüzde ılıman ülkelerin hemen hepsinde yetiştiril-mektedir. Vatanı Türkiye olmasına rağmen Türkiye’de pek bilinmeyen bir bitkidir. Aynı Kuş konmazda olduğu gibi pek çok yörede bilinmezken Almanya da en çok tüketilen sebzelerden biridir.

Hasat Zamanı: Hasatı çiçek açmaya başlamadan Mayıs ve Hazirandan hemen biraz önce yapılırsa daha çok eterik yağ içerir. Ve ikinci hasat ise Ağustos ve Eylülde yapılır. Oğul otu kurutulurken aşırı sıcak (38˚C) olmamalı. Bu nedenle gölgede ve havalı yerlerde kurutulmalıdır.
Malesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlem¬leri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutlaka gölgede kurutul-malıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğin¬den kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlar’da açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukca azaltır.

Birleşimi: Birleşimindeki maddeleri önemine şöyle sıralamak müm-kündür;
1) Eterik yağ türevleri %0,05-0,3 nadiren %0,8 olabilir. Ve en önemlileri Citral ve Citronellal olup, Citral Gerenial (Citral
a) ve Neral (Citral
b) diye anılan iki fonksiyondan oluşur. Citral ve Citronellal takiben eterik yağın %40-75’ini oluşturur ve bu iki türde değişen oranlarda bulunursa da genellikle Citral %40-70 Citronellal %5-20 oranında bulunur. Ayrıca Metilcitronellat, Caryophyllenperoksid, Linalool, trans-β-Ocimen, Geraninol, Geranilasetat, Germacren, Carypohylen, α-Cubaben, ve Humulen içerir.
2) b) Tanin ve Fenolkarbonikasitler % 3-8 oranında olup en önemlileri; Rosmarinasit, Kaffecasit, Feruaasit, Genlisinasit, Vanillenasit ve Salisilikasiti sayabiliriz.
3) c) Flavonlar ve Flavonoller çok az oranda bulunur ve Cyarosit (Luteolin-7-0-glukozil), Cozmosin (Apigenin-7-0-glukozit), Rhamnocitrin ve İzoquercitrin’i sayabiliriz.
4) d) Triterpenasitler; Ursolasit, Dleanoasit, 2-α-Hyalroksiursolasit, 2-α-Hydroksioleanolasit ve Pomolasit içerir.

Tesir Şekli: antivirastatik, antidepressif, sinirleri güçlendirici, kramp çö-zü¬cü, bulantı ve kusmayı önleyici özelliklere sahiptir.

Araştırmalar: oğul ot ekstreleri ile sade (mono-) veya diye bitki ekst-releri ile elde edilen Tertip(kompleks) ilaçlarla bir yığın araştırma yapıl-mıştır. Bu araştırmalardan bazıları:
1) R.H. Wölbling ve ekibi %1’lik oğul otu ekstresinden yapılan kremle uçuğa (herepes simplex) karşı 116 uçuklu hasta üzerinde tedavi denemesi yapmıştır. Bu deney sonucunda oğul ot ekstresi ile yapılan kremin palzeboya (denil ilaç) göre etkili tespit edilmiştir. Ayrıca oğul ot kreminin Zana hastalığına karşıda iyi geldiği 46 hasta üzerinde yapılan deneyle ispatlanmıştır (Z.P.1.94.19, Z.P.1.95.46).
2) Fito terapi birliği tarafından 10.’su düzenlenen 11-13 Kasım 1999 tarihinde Münster’de yapılan konferansta Prof. Dr. M. Bühring (Berlin’den) 67 hasta üzerinde yaptığı tedavi denemesinde hastada konsantrasyon ve aktivitenin arttığı, yorgunluk, sinirlilik, uyuşukluk ve aşırı hassasiyet gibi rahatsızlıkların azaldığı görülmüştür (Z.P.2.00.99)
3) Birleşiminde Kedi otu kökü, şerbetçi ot kozalağı, oğul otu ekstresi içeren bir hapla (Ba……) uyuyamama, uykuda daralma, sık uyanma ve iç huzursuzluk gibi rahatsızlıkları olan 225 hasta üzerinde 2 hafta süren tedavi denemesi yapılmıştır. Hastalardan uyuyamama ra¬hat-sızlığı olanlarda %80 iyileşme, iç huzursuzluk olanlarda %82 oranında iyileşme görülmüştür. Bu rahatsızlıkların neden olduğu baş ağrısı, baş dönmesi, sindirim bozukluklarında aynı şekilde iyileşmiştir (Z.P.395.147)
4) Birleşiminde Kılıç otu, Kedi otu kökü, Şerbetçi otu kozalağı, oğul ot yap¬rağı, çarkıfelek otu ekstresi içeren hapla (Va……..) sinirlilik, der-mansızlık, yorgunluk, korku, huzursuzluk, uyuyamama, baş ağrısı, kalp rahatsızlıkları gibi hastalıkları olan 95 hasta üzerinde tedavi den-mesi yapılmıştır. Bu hatalarda %58-96 oranında iyileştirme görülmüş (Nhp.2.99.240)
5) Dr. M. Adler gözetiminde sinirsel nedenlerle uyuyamayan ve sürekli uyanan ve huzursuz olan 500 hasta üzerinde bitkisel draje ile 4 hafta süren tedavi denemesi yapılmış ve hastaların %90’ının iyileştiği gö-rülmüştür. (Nhp.3.97.446)
6) Uyuyamama ve huzursuzluk gibi rahatsızlıkları olan 830 hasta üzerinde 297

doktor gözetiminde 4-6 hafta bitkisel draje ile tedavi denemesi yapılmış ve hastaların %88’inin iyileştiği görülmüş (Z.P.6.99.337). Bu bitkisel draje kedi otu kökü, oğul otu ve şerbetçi otu kozalağı ekstresinden elde edilmiştir.

Kullanılması:
a) Araştırmalara göre; uyuyamama, sık uyanma, iç huzursuzluk, stres ve buna benzer sinirsel rahatsızlıklara uçuk ve tona hastalığını iyi-leştirdiği görülmüştür.
b) Komisyon E 228 no.lu 1984 tarihli ve 50 no.lu ve 13.03.1990 tarihinde yayınlandığı tomografi bildirisinin oğul otu yaprak veya ekstresinin başta; sinirsel nedenle uyuyamama ve fonksiyonel mide-bağırsak rahatsızlıklarına karşı etkili olduğu beyan edilmiştir.
c) Aromaterapide; oğul ot yaprağı, başta migren, baş ağrısı, uçuk, si¬nir-lerin iltihaplanması, şişkinlik, sinirlilik, iç huzursuzluk ve uyuyamamaya karşı kullanılır.
d) Halk arasında baş ağrısı, migren, baş dönmesi, bulantı, sinirsel, ne-denle kalp, mide, bağırsak, rahim, diş ve kulak ağrısına karşı kul¬la-nılır.

Açıklama: oğul otu teskin edici (sedatiyum), mideyi kuvvetlendirici (stomachium) ve şişkinliği giderici (karminatiyum) gibi üç yönlü etki alanına sahiptir. Fakat genellikle diğer şifalı bitkilerle birlikte kullanılır.

Çay: 3 kahve kaşığı taze veya 2 kahve kaşığı kurutulmuş oğul otu yap-rağı demliğe konur ve üzerine 250-300ml kaynar su ilave edilir. 5-10dk. Demlemeye alındıktan sonra süzülerek içilir.

Çay harmanları:

Gökçek Üşütme çayı (Kışın üşütme):
>30gr Ihlamur çayı
>30gr Papatya çiçeği
>20gr Kuşburnu kabuğu
>10gr Oğul otu yaprağı
>10gr Nane yaprağı

Gökçek Öksürük ve Bronşit çayı:
>20gr Itır kökü
>20gr Kekik otu
>15gr Çuha kökü
>15gr Oğul otu yaprağı
>15gr Sihirli ot
>15gr Mürver çiçeği

Gökçek Öksürük ve Bronşit çayı (Kramplı ve kuru öksürükte):
>30gr Ebe gömeci çiçeği
>25gr Kekik otu
>25gr Calba çiçeği
>10gr Mürver çiçeği
>10gr Oğul otu yaprağı

Gökçek Kadın çayı (Menopoz devresindeki rahatsızlıklarda):
>20gr Ada çayı yaprağı
>20gr Nane yaprağı
>20gr Papatya çiçeği
>20gr Oğul ot yaprağı
>20gr Kılıç otu

Gökçek Öksürük ve Bronşit çayı (Kramplı öksürük, balgamlı bronşit):
>40gr Kekik otu
>15gr Çuha kökü
>15gr Oğul ot yaprağı
>15gr Papatya çiçeği
>15gr Sihirli ot

Gökçek Böbrek ve mesane çayı (iltihaplı böbrek ve mesane de):
>30gr Altın başak otu
>10gr Huş yaprağı
>10gr Atkuyruğu otu
>20g Hindiba otu ve kökü
>10gr Oğul ot yaprağı
>20gr Isırgan otu

Gökçek Ev çayı:
>20gr Oğul ot yaprağı
>20gr Papatya çiçeği
>20gr Nane yaprağı
>20gr Kuşburnu
>20gr Hibiskus çiçeği

Gökçek İbs, Bağırsak hassaslaşması çayı:
>30gr Oğul otu
>30gr Civanperçemi otu
>30gr Nane yaprağı
>10gr Kimyon

Gökçek Kadın çayı (Ağrılı sancılı adet çayı):
>30gr Papatya çiçeği
>30gr Civanperçemi otu
>20gr Oğul ot yaprağı
>20gr Nane yaprağı

Gökçek Kalp ve Kan dolaşımı çayı (Sinirsel nedenlerle):
>40gr Alıç yaprağı ve çiçeği
>20gr Kılıç otu
>20gr Oğul ot yaprağı
>20gr Şerbetçi ot kozalağı
>20gr Kedi ot kökü

Gökçek Kalp ve Kan dolaşımı çayı (Şişkinlik nedeni ile):
>50gr Alıç çiçeği ve yaprağı
>20gr Oğul otu
>10gr Kimyon tohumu
>10gr Papatya çiçeği
>10gr Kakule

Gökçek Sinirlilik ve iç huzursuzluk çayı:
>40gr Oğul otu
>20gr Kedi ot kökü
>20gr Kılıç otu
>10gr Lavanta çiçeği
>10gr Papatya çiçeği

Gökçek İshal çayı:
>30gr Kaz otu
>20gr Beş parmak kökü
>20gr Oğul otu
>20gr Y. Mevsimi meyvesi
>10gr Böğürtlen yaprağı

Gökçek İbs, Bağırsak Hassaslaşma çayı:
>30gr Oğul otu
>30gr Papatya çiçeği
>20gr Nane yaprağı
>20gr Kimyon

Gökçek Stres çay;
>30 gr Kediotu kökü
>20 gr Oğul otu
>20 gr Çarkıfelek otu
>20 gr Nane yaprağı
>10 gr Meyan kökü

Gökçek Gökçek Teskin edici çayı
>30 gr Kedi otu kökü
>20 gr Lavanta çiçeği
>20 gr Oğul otu
>20 gr Nane yaprağı
>10 gr Turunç çiçeği

Gökçek Gökçek Teskin edici çayı
>30 gr Şerbetçiotu kozalağı
>20 gr Lavanta çiçeği
>30 gr Oğul otu
>10 gr Turunç çiçeği
>10 gr Kimyon tohumu

Banyosu: Oğul ot yaprağından 60-80 gram demliğe konur üzerine 1 litre kaynar su ilave edilir ve 7-10 dakika demlenmesi beklendikten sonra demliğin içine 38-42˚C Sıcak su ile dolu olan Küvete boşaltılır. Bu küvette 20-25 dakika banyo yaptıktan sonra 30-45 dakika yatarak dinlemek iyi gelir. Şayet oğul ot yaprağını temin etmek mümkün ol¬mazsa oğul otu estresinden 30-50 damla küvete damlatılarak banyosu aynı şekilde yapılır.

Baharatı: Küçük bir bahçesi olan herkesin bahçesinin bir köşesine oğul otu ekmesi çok uygun olur. Zira oğul otu Salatalar, sulu yemekler, et kızartması, balık kızartması ve çorbalara katılabilir. Ayrıca bazı yörelerde peynir yapılırken içine katılır bu ona güzel bir aroma verir.

Aromaterapide: Oğul otu yaprakları su buharı ile damıtılarak (desti-lasyon) Eterik yağı elde edilir. Takriben 7 ton Oğul otundan 1kg eterik yağ elde edilir. Bu nedenle hakiki oğul otu yağı oldukça pahalıdır ve tak¬riben 1kg 7,5-15.000£ arasındadır. Bundan dolayı bazı firmalar oğul otu yağını başka yağlarla karıştırarak satarlar. Oğul ot eterik yağı (Oğul ya¬ğı) aynı yukarıdaki yaprakların kullanıldığı rahatsızlıklara karşı kullanılır.

Ekstresi: Oğul otunun yaprakları Alkol ve su karışımı bir terkiple ekst-raksiyonu yapılarak ekstresi elde edilir ve bu ekstre aynı eterik yağ gibi kullanılır.

Homeopatide: Oğul otu yapraklarından 100 gram ince kıyılarak bir şişeye konur ve üzerine 500ml %70 alkol ilave edilerek 4-6 hafta bekle-tildikten sonra süzülerek Homeopatide < > ismi ile anılan Tentür elde edilir. Bu tentürden günde 4-5 defa 10-15 damla bir miktar su ile alınır.

Hastalığın Belirtileri (Sendrom): VOISIN’ e göre;
1) Genç bir kızda adet geç gelirse.
2) Adet aralıklı ve az gelirse.
3) Erkeklerde (Fiziki veya Ruhi nedenle) cinsel güçsüzlük varsa ve Orgazm olamıyorsa Oğul otu tentürü gerekir.

Yan Tesirleri: Tarife uyulduğunda bilinen bir yan tesiri yoktur, eğer oğul otu eterik yağından aşırı miktarda (2ml) kullanılırsa Bulantı, Baş dönmesi, Kusma, İshal v.b haller görülebilir.
Manastır rahibelerinin Oğul otu ve diğer şifalı bitkilerinin hülasalarından elde edilen natürel ilaçlara özel bir isimle anılırlar ve bunlara manastır kadın oğul ot ruhu (Klosterfrau Melissengeist) denir.