Şifalı Bitkiler – Su teresi, Brunnenkresse

Çok Yıllık | 0,3-0,9m | 5-8 Aylar | Otu | Hafif Zehirli

Su teresi, Brunnenkresse, Nasturtium officinale
Gerdeme
Acı gerdeme
Kerdeme
Su kerdemesi
Su mancası
Şifalı su teresi

Familyası: Turpgillerden, Kreuzblütler, Brassicaceae

Drugları: Su teresi otu; Nastartii herba
Su teresinin kökleri hariç tamamının salatası yapılır veya sade olarak yenir veya natürel ilacı yapılır.

Giriş: Su teresinin bilinen 6 türü mevcuttur fakat en yaygın olarak ye-tişeni şifalı su teresi; Nasturtium officinale olup, diğerleri yöresel olarak yetişir. Latince nasus burun ve tortio acı veren kelimelerinden meydana gelerek nasturtium’a dönüşmüştür ki bu da burnu acıtan veya burnu yakan anlamına gelir. Çünkü yapraklarını ezince birleşimindeki mad¬de¬ler-den glukosinolatlar çözülerek acı veren eter yağına dönüşür. Su teresi Türkistanlı Türkler ve Persler tarafından çok eskiden kullanıldığı (M.Ö) ve Avrupa’da ise 16.yy.dan beri kan temizleyici olarak kullanılmaya başlan-dığı bilinmektedir.

Botanik: Su teresi çok yıllık bir bitki olup köklerinin sürgünleri ile çevre-sine yayılır ve büyük kümeler oluşturur. Su teresi 30-90cm boyunda, sapları (gövdesi) hem yükselen hem de çevresine yayılarak kök salan bir bitkidir. Yaprakları değişken sıra ile dizilmiş olup kanat şeklindedir. Kanatlardaki yan yaprakçıklar yumurta şeklinde ve son yaprakçığı diğer¬lerine göre oldukça büyük ve kalp şeklindedir. Çiçekleri sapların uç kısmında demet şeklinde bir arada olup her bir çiçek beyaz renkli 4 küçük (3-5mm uzunluğunda) taçlardan ve onu kavrayan kupalardan oluşur. Olgunlaşan çiçekleri 12-18mm uzunluğunda ve 1,5-2,5cm eninde içi tohum dolu kapsüllere dönüşür. Tohumları basık yumurta şeklinde, 0,9-1,2mm uzunluğunda, 0,8-0,9mm eninde ve üzeri ağ şeklindedir.

Yetiştirilmesi: Vatanının Avrupa ile Asya’nın ılıman bölgelerindeki temiz akarsular

olup zamanla diğer kıtalara da yayılmıştır.

Hasat zamanı: Mayıstan ekime kadar toplanan su teresi taze olarak sade veya salata ile yenir ve yahut da natürel ilaç yapımında kullanılır.

Birleşimi: Birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
a) Su teresi birleşimindeki glukosinolatların çözülmesi ile nitrilizothiocyanat (hardal yağı) ve thiocyanat türevleri meydana gelir. Bunlardan en önemlisi glukonasturiin olup bu da phenylethylizothiocyanat’a (feniletilizotiosiyanat) dönüşür. Bundan başka 7-metiltioheptilglikosinolat7-metiltioheplanonitril’e 8-metiltiooktilglikosinolat8-metiltiooktanonnitril’e 9-metiltiononanylglikosinolat9-metiltiononanonitril’e benzylglikosinolatbenzylalkol’e (benzil alkol) phenylpropylglukosinolatphenylpropionitril’e (fenilpropionitril) dönüşürler. Ayrıca benzalkol, feniletilalkol ve fenilasetonitril içerir.
b) Vitaminlerden C,E,B1,B2 vitaminleri ile β-karotin içerir.
c) Minerallerden potasyum, demir, arsen ve iyot içerir.

Araştırmalar:
1) Tiroit bezi şişen bir tanıdığım (S.S) ömür boyu hap almak istemediğini buna karşı bir tavsiyem olup olmadığını sordu. Bende okuduğum kitaplardan su teresinin guatra karşı etkili olduğu iddia ediliyor istersen bir dene dedim ve o tanıdık günde 3-4defa 4 hafta süreyle su teresi yediğini ve rahatsızlıklarının geçtiğini söyledi. (1998)
2) Dr.B.Jürgens ve Dr.med.E.Scheider guatra (kalkan bezinin büyümesi) ve Dr.Leclerc kronik bronşite karşı tavsiye etmektedirler.

Tesir şekli: İdrar attırıcı, balgam söktürücü, mideyi kuvvetlendirici, saf¬ra artırıcı, sindirimi kolaylaştırıcı, metabolizmayı kuvvetlendirici ve kanı temizleyici, mikropları öldürücü ve urların büyümesini ve de yayılmasını önleyicidir.

Kullanılması:
a) Komisyon E’nin 01.02.1990 tarih ve 22a nolu monografi bildirisine göre başta nefes yollarını üşütmeye karşı kullanılır.
b) Halk arasında üşütme, grip, ilkbahar yorgunluğu, öksürük, bronşit ve iştahsızlık, sindirim rahatsızlıkları, tiroit bezinin büyümesi (guatr), kanın kirlenmesi, vitamin yetersizliği ve kandaki şeker yükselmesine (şe¬ker hastalığı) karşı kullanılır. Ayrıca artrit, artroz, gut, deri has-talıkları, sinirsel zafiyet, kabızlık ve metabolizma zafiyetine karşı et¬kili olduğunu iddia edilmektedir.

Çayı: Su teresi kurutulup çayı içildiğinde etkisini büyük oranda kaybe¬der. Bu nedenle taze olarak salata şeklinde veya sade olarak yenmesi daha uygundur.

Şuruplar: Takriben 100ml su teresi özsuyuna 50ml şeker ilave edilir ve bu şuruptan günde 3-4defa 1 kahve kaşığı içilir. Şurubun buzdolabında muhafazası gerekir.

Yan tesirleri: Tarife uyularak kullanılırsa bilinen bir yan tesiri yoktur, fakat tarife uyulmaz ise aşırı oranda veya uzun süre alınır ise mide ve bağırsak rahatsızlıklarına ve böbrek tahrişine neden olabilir.