Şifalı Bitkiler – Sıracaotu, Braunwurz, Scrophularia nodosa

Çok Yıllık | 0,4-0,1,2m | 6-8 Aylar | Ça,Ho,Na | Otu

Sıracaotu, Braunwurz, Scrophularia nodosa
Şifalı Sıracaotu
Düğümlü Sıracaotu

Familyası: Sıracaotugillerden, Rachenblütler, Scrophulariaceae

Drugları: Sıracaotu: Scrophularia herba
Sıraca kökü: Scrophularia radi
Sıracaotu çay, tentür ve natürel ilaç yapımında kullanılır, kökleri ise çok nadir kullanılır.

Giriş: Sıracaotu Romalılardan beri kullanılmış bir bitkidir ve genellikle sıraca, deri hastalıkları, lenf bezeleri rahatsızlıklarına karşı kullanılmıştır. Sıracaotunun oldukça çok türü mevcuttur. Bunlardan bazıları: Şifalı sıracaotu: scrophularia nodosa, Kanatlı sıracaotu: s. umbrosa, Bahar sıracaotu: s. vernalis, Su sıracaotu: s. auriculata ve Köpek sıracaotu: s. canina’yı sayabiliriz. Bu bitkilerden şifalı sıracaotu halk tarafından kul¬la-nılmış ve tecrübesi yapılmıştır. Fakat diğerleri hakkında bir bilgiye sahip değiliz. Latincede scrophularia boğaz ülseri ve nodosa düğüm anlamına gelir, bu nedenle de düğümlü sıracaotu da denir. Vatanı Akdeniz ülkeleri, Ortadoğu ve Türkistan olan bitki zamanla bütün ılıman iklimli ülkelere yayılmıştır.

Botanik: Sıracaotu 40-120cm boyunda üst kısımları az çatallaşan, göv-desi esmerimsi yeşil renkli dört köşeli ve tüysüzdür. Yaprakları karşılıklı bir sonraki ile çapraz oval veya uzun yumurta şeklinde, kenarları kertikli, koyu yeşil renkli, yaprak sapları oldukça kısa alt yaprakları 10-20cm uzunluğunda 5-10 cm eninde ve yukarıya doğru yaprakları küçülür. Çiçekleri bitkinin üst kısmındaki dallar üzerine salkım gibi dizilmiş olup her karınlı küre şeklinde ağzı açık taçları kahverengimsi veya viş¬ne¬çürüğü renkte ortasında sarı renkli döllenme tozlukları ve taçları kavrayan kupa yeşil renklidir. Kökleri düğümlenmiş yumru şeklinde ve esmer renklidir. Bu nedenle düğümlü sıracaotu da denir.

Yetiştirilmesi: Vatanı Türkiye olması nedeniyle Türkiye’nin hemen her bölgesinde rahatlıkla problemsiz yetişir.

Hasat zamanı: Sıracaotu Hazirandan Eylüle kadar toplanır havadar, gölgeli bir yerde kurutulduktan sonra kaldırılır. Malesef şifalı bitkiler top-lama, kurutma, paketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutlaka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlar’da açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukca azaltır.

Birleşimi: Sıraca otunun birleşimindeki maddeleri şöyle sıralayabiliriz;
a) İridoidglikozlar; Aucubin, Harpagosid ve Asetilharpagid
b) Flavonitler; Husteridin ve Mosrinin
c) Organik asitler; Sinamikasit, Malik asit, Kaffe asit ve Pekinasit
d) Alkaloitlerden; Scrophylarin
e) Ayrıca Saponinler, Tanin, C-vitamini ve Lecithin

Tesir şekli: İltihapları önleyici, idrar artırıcı, kanı temizleyici, deri has-talıklarını iyileştirici, kalbi teskin edici ve hafif müshil yapıcıdır.

Kullanılması:
a) Üniversite kliniklerinde tedavi denemeleri ve araştırmalar yapıl-mamıştır. Bu nedenle bugünkü bilgilere göre 2. sınıf bir şifalı bitkidir. Sıracaotu yerine daha etkili olan başka bitkiler kullanılmalıdır. Örneğin lenf rahatsızlıklarına karşı Ökseotu veya Gökçek İksiri daha etkilidir.
b) Halk arasında eskiden başta sıraca (genellikle çocuklarda görülen akciğer vereminin kan yoluyla yayılması sonucu boynun lenf gaglion-larında şişme ve iltihaplanması ile ortaya çıkar), apse, deri ülseri, kadınlarda göğüs uru, mukoza iltihapları ve ekzema gibi deri has¬ta-lıkları ile kalkanbezi (triotbezi) şişmesi, yetersizliği ve lenf bezi şiş¬mesi gibi rahatsızlıklara karşı kullanılır.

Çay: Kurutulmuş sıracaotundan iki kahve kaşığı demliğe konur ve üze¬rine 300-500ml kaynar

su ilave edilir 5-10dakika demlemeye bıraktıktan sonra süzülerek içilir.

Çay Harmanları

Gökçek Sıracaya karşı çay;
>30 gr Sıraca otu
>30 gr menekşe otu
>20 gr Pıtrak kökü
>20 gr Ebe gömeci kökü

Gökçek Kalkan bezinin yetersiz çalışmasına karşı çay;
>40 gr Sıraca otu
>35 gr Boz otu
>20 gr Mine otu
>5 gr Deniz süngeri

Homeopati’de: Sıraca otu çiçek açmaya başladığı an toplanır. 20-30gr ince kıyılır ve bir şişeye konur. Üzerine 100ml %70’lik alkol ilave edilerek şişe iki günde bir çalkalanarak güeşten uzak bir yerde muhafaza edilir ve 4-6hafta sonra süzülerek Homeopati’’de <<Scrophalaria nodosa>>adı ila anılan tentür elde edilir. bu tentürden günde 3-4defa 10-15damla alınır.

Hastalığın belirtileri (semptom):
1) Hasta geçmiş ve gelecek üzerine aşırı duyarlı davranır
2) Boerick’e göre beze şişmelerinde
3) Voegeli’ye göre lenf bezi şişmesi ve kadınların göğsündeki urlara
4) Sıraca rahatsızlıklarında
5) Kalkan bezi şişmesi (guatr veya hayadaki düğümsü şişlikler olursa)
Sıraca tentürü kullanılır.

Yan tesirleri: Tarife uyulursa bilinen bir yan tesiri yoktur.