Şifalı Bitkiler – Boldo, Peumus boldus

Diğer Adları:
Boldo, Boldo, Peumus boldus L.

Familyası:
Monimiengillerden, Monimiengewaechse, Monimioceae

Drugları:
Boldo yaprakları: Boldo folium
Boldo tentürü: Boldo
Boldo yaprakları çay ve tentür, ekstresi ise natürel ilaç yapımında kullanılır. Çok ve uzun süre kullanılması zehirlenmelere sebep olur.

Botanik:
Vatanı Şili ve Peru gibi güney Amerika ülkeleri olup buraların kurak, güneşli, dağlık ve tepelik bölgelerinde kendiliğinden yetişen bir çalı ve bazen bir ağaç görünümünde olan Boldo bu yörelerde çok olup adeta maki oluştururlar. Akdeniz ikliminin Şili iklimine çok benzemesi nedeniyle bu bitki İtalya, Fransa ve İspanya gibi ülkelerde yetiştirilmektedir. Türkiye’de henüz yetiştirilmemektedir, fakat Türkiye’nin Akdeniz ve Ege bölgesinde yetiştirmek mümkündür. Yaprakları 4-7 cm uzunluğunda 2-4 cm eninde kenarları bütün ve hafif geri kıvrık, üst yüzeyi parlak yeşil, alt yüzeyi mavimsi yeşil renkte olup oval veya yumurta şeklindedir. Çiçekleri dal uçlarında veya yaprak koltuklarından çıkan bir sap üzerinde 6-10 çiçeği bir arada ve her çiçek narin beş adet beyaz oval taç yapraktan oluşur ve ortasında sarımsı döllenme tozlukları vardır.

Hasat zamanı:
Kışın yapraklarını dökmediğinden yılın hemen her mev-siminde yaprakları toplanıp kurutulur. Yaprakları kuruturken 40 dereceyi geçilmemesine dikkat edilir. Zira sıcaklık bu oranı geçerse birleşimindeki eterik yağlar (uçucu yağlar) yok olur.

Birleşimi:
Birleşiminde çok çeşitli maddeler vardır fakat bunlardan iki tür önemlidir;
a) Alkaloit türevleri(%0,3-0,6); Boldin (ana alkaloit, en yüksek oranda bulunur), İsocorydin, Norisocorydin, Laurotetanin, N-Methyllaurotetanin, Isoboldin ve Reticulin 20’nin üzerindeki alkaloitlerden bazılarıdır.
b) Eterik yağ türevleri(%1-2); p-cymol (%˜30), Sineol (˜%30) ve Ascaridol (40-45), Ascaridol’ün Struktur formülü için Kaz ayağı otuna bak.
c) Ayrıca az miktarda flavonitler, şeker, tanin ve zamk içerir.

Tesir şekli:
Safra ve mide asidini artırıcı, hafif teskin edici, krampları önleyici ve ürenin dışarı atılmasını sağlayıcı özelliklere sahiptir.

Kullanılması:
Boldonun birçok özellikleri hatta kokusu hafif naneye benzer. Boldo yaprakları karaciğer, mide ve bağırsaklara tesir eder. Şili’de ayrıca bağırsak kurtlarına karşı da kullanılır.

Çayı:
Bir tatlı kaşığı Boldo yaprağı demliğe konur üzerine 250-300 ml kaynar su doldurulur ve 5-10 dakika dinlenmeye bırakıldıktan sonra süzülerek içilir. Uzun süre ve çok miktarda içilmesi mahzurludur.

Çay Harmanları;

Egwa-Wiveda’ya göre mide çayı (mide asidini düzenleyici);
>13 gr Kimyon tohumu
>13 gr Nane yaprağı
>9 gr Kantaron otu
>9 gr Boldo yaprağı
>2 gr Papatya çiçeği

Dr.Sauer, Dr.Schenche göre karaciğer ve safra çayı;
>40 gr Boldo yaprağı
>20 gr Kırlangıç otu
>20 gr Y.Hindiba kökü
>20 gr Lavanta çiçeği

Gökçek Mide asidini ve safrayı artırıcı çay;
>30 gr Turunç kabuğu
>30 gr Nane yaprağı
>20 gr Boldo yaprağı
>10 gr Çentiyan kökü

Gökçek Sindirim zafiyetine karşı çay;
>30 gr Papatya çiçeği
>30 gr Nane yaprağı
>10 gr Çentiyan kökü
>10 gr Civanperçemi otu
>10 gr Kantaron otu
>10 gr Boldo yaprağı

Gökçek Karaciğer ve safra çayı;
>30 gr Nane yaprağı
>20 gr Şahtereotu
>20 gr Civanpercemiotu
>20 gr Kırlangıç otu
>10 gr Boldo yaprağı

Yan tesirleri:
Boldo yapraklarının uzun süre veya çok miktarda çay olarak içilmesi merkez sinir sistemine zarar vererek önce kulak çınlaması ve görme bozuklukları sonra dengede kalamama ve aptallaşma gibi rahatsızlıklara sebep olur. Uzun süre kullanılması halinde ise kişide renkleri ve sesleri karıştırma ve de konuşmada anormallikler görülür. Aslında enginar yaprağı, devedikeni tohumu, zerdeçal kökü, kırlangıçotu, şahtere, gibi bitkiler 1. sınıf bitkiler veya Gökçek İksir varken boldoya gerek yoktur. Hatta nane dahi baldodan daha faydalı ve yan tesiri çok az olan (küçük çocuklar hariç) bir bitki olması nedeniyle nane tercih edilir. Burada bu bitkiden bahsetmemiz bazı Türk yazarlarının bu bitki hakkında abartılı bilgi vermeleri ve okuyucuyu yanıltmalarındandır.