Şifalı Bitkiler – Gelincik, Papaver rhoeas

Diğer Adları:
Gelincik, Klatschmohn, Papaver rhoeas L.
Aş otu

Familyası:
Gelincikgillerden, Mohngewaechse, Papaveraceae

Drugları:
Gelincik Çiçeği; Rhoeado flos
Gelincik çiçeklerinin taç yaprakları kurutularak çayı veya şurubu yapılır.

Botanik:
Vatanının Türkiye veya Bulgaristan olduğu tahmin edilen, fakat eski Mısırlılar, Yunanlılar ve Romalılar tarafından kullanıldığı bilinen bir bitkidir. Gelincik günümüzde dünyanın hemen her yöresinde, genellikle de ekin tarlaları, meralar, çimenler ve yol kenarlarında kendiliğinden yetişir. Boyu yetiştiği yöreye göre 20-100cm arasında olabilir. Gövdesi yukarı doğru yükselir ve yukarılara doğru çatallaşır ve de üzeri tüylüdür. Yaprakları parçalı, kenarları dişili, alt yaprakları kısa saplı, üst yaprakları gövdeye oturmuştur. Çiçekleri oldukça uzun bir sap üzerinde, gonca iken boynu bükük olgunlaşınca dikleşir. Çiçekleri dört adet, kan kırmızısı, nadiren pembe ve çok nadir beyaz renkte olup her bir çanak şeklindedir. Çiçeğin çapı 5-10cm arasında değişebilir, döllenme topuzcukları genel¬likle siyah renkte ve ortada sarımsı yeşil bir göbek bulunur. Çiçeklerin taç yapraklarının düşmesi ile ortada topuz şeklinde içi tohum dolu bir kapsül kalır.

Yetiştirilmesi:
Eskiden tarlalarda ve yol kenarlarında bol bol olan gelin-cik, kimyasal ilaçlama neticesi oldukça azalmıştır.

Hasat zamanı:
Haziran ve Temmuz aylarında çiçek yaprakları toplanır, havalı, güneşli bir yerde kurutulmalıdır. Çiçek yaprakları kuruduğunda kırmızı veya pembe bir renk alması gerekir, şayet siyahlanma olmuş ise nemden bozulmuştur kullanılmaz. Malesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmak¬tadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutlaka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolan-ması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlar’da açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukca azaltır.

Birleşiminde: Birleşimindeki en önemli maddeler sırası ile şöyledir.
a) Alkaloit türevlerinden; Rhoeadin %0,1 oranında içerir ve bu alkaloit afyon çiçeğinin birleşimindeki opium türevlerine benzemez.
b) Ayrıca anthocyanglikozit türevleri (renk verici), Tanin, ve zamk içerir.

Tesir şekli:
Hafif göğüs yumuşatıcı, öksürük kesici, teskin edici ve uyku verici özeliklere sahiptir.

Kullanılması:
a) Üniversiteler tarafından her hangi bir araştırma yapılmamıştır. Bu nedenle etkisi tartışmalıdır.
b) Komisyon E’ye göre gelincik; Nefes yolları ve uyku rahatsızlıklarına karşı kullanılabileceği beyan edilmiştir. Halk arasında nefes yolları rahatsızlıkları ve uyku rahatsızlıklarına karşı kullanılabileceği beyan edilmiştir.

Açıklama:
Bir taraftan yapılan araştırmalarda gelinciğin etkisiz olduğu tespit edilmiştir. Gelinciğin sapı ve yaprağını yiyen çocuklarda zehirlenmeler olduğu gözlenmektedir. (Giftpflanzen 534) Bu bitki yerine daha etkili olan diğer şifalı bitkiler kullanılabilir. Nefes yolları rahatsızlıklarına karşı Aloe vera, Noni, Kekik, Sinirli ot, Hatmi kökü ve Ebe gömeci kullanılır. Uyku rahatsızlıklarına karşı Kedi otu kökü, Oğul otu, Çarkıfelek otu, Kılıç otu gibi bitkiler kullanılır.

Çayı:
Kurutulmuş Gelincik çiçek yapraklarından iki kahve kaşığı demliğe konur ve üzerine 300-500ml kaynar su ilave edildikten sonra 5-10dk demlenmeye bırakılır ve sonra süzülerek içilir. Gelincik çiçek yaprakla¬rının kurutulmuş olması şarttır.

Yan tesirleri:
Taze gelincik yaprağı, kapsülü ve çiçek sapı hafif zehirleyici etkiye sahiptir. Çocuklar yediğinde kusma, bulantı, halsizlik ve yorgunluk gibi haller olabilir. Bu nedenle gelinciğin kullanılması mahzurludur.