Şifalı Bitkiler – Acı Damkoruğu, Sedum acre

Diğer Adları:
Acı damkoruğu, Mauerpfetter, Sedum acre L.
Acı yağ otu Scharfer Fetthenne
Kalın yapraklı ot

Familyası:
Damkoruğugillerden, Dickblattgewâchse, Crassulaceae

Drugları:
Acı damkoruğu otu; Sedi acris herba

Acı damkoruğunun kökleri hariç tamamı tentür ve ya natürel ilaç yapımında kullanılır.

Giriş:
Damkoruğugillerin takriben 500 türü mevcuttur ve bunlardan Acı damkoruğu; Sedum acre ve Kaya koruğu; Sedum telephium en çok kullanılan türlerdir. Acı damkoruğu Hipokrat’tan günümüze kadar çok çeşitli maksatlar için kullanılmıştır.

Botanik:
Çok yıllık, 5-15cm boyunda çok az çatallaşan bir bitkidir. Acı damkoruğu genellikle taşlı, kumlu yörelerde, duvar yarıklarında ve damlarda yetiştiğinden bu isimle anılır. Kuzey Amerika, Kuzey Afrika, Asya’nın ılıman bölgeleri ve Avrupa’nın hemen hemen tamamında yabani olarak yetişir. Kökleri yeraltından çevresine yayılır. Bu nedenle Acı damkoruğu bulunduğu yerde kümeler oluşturur. Yaprakları gövdeye veya dallara üçlü, dörtlü veya altılı olarak dizilmiş olup büyüklüğüne göre oldukça kalın yapraklı olduğundan Kalın yapraklı diye de anılır ve yapraklarının üst yüzeyi düz, alt yüzeyi kabarık, yeşil, sarımsı yeşil veya et renginde olabilir. Çiçekleri beş adet 5-10mm uzunluğunda orak veya mızrak şeklinde, altın sarısı renkte, taç yapraklar ortada ve döllenme tozlukları ile en dışta açık yeşil veya yeşil renkli kupa yapraklarına sahip-tir.

Hasat zamanı:
Haziran’dan Eylül’e kadar toplanarak tentürü veya natürel ilacı yapılabilir.

Birleşimi:
Birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
a) Piperidin alkaloit türevleri; Sedamin, Sedinin, Sedinon, Sederin, Sedacrin, Sedridin ve İsopelletierin en önemlileridir.
b) Flavonitler; Limocitrin-7-O-B-D-glikopyranosit, Limocitrin-3,7-O-di-B-D-glikopyranosit, İsorhamnetin ve Rutin türevleri içerir.
c) Tanin , Musilaj, Zamk 0 ve C-vitamini %0,5 içerir.

Tesir şekli:
Damarları büzücü, yaraları iyileştirici ve bağırsakları harekete geçirici (peristaltik)’dir.

Kullanılması:
Halk arasında play casino başta; basur, fistül (makat yarası), makat yırtılması, iyileşmeyen yaralara ve makat kaşıntılarına kullanılır. Eskiden hemen her ülkede çeşitli maksatlar için kullanılmıştır. İltihaplı ve şiş yararla, yüksek tansiyon, ödem, kalp ve kan dolaşım zafiyeti, arterio skleroz ve öksürüğe karşı kullanılmıştır. Fakat üniversiteler ve kliniklerde deney ve testleri yapılmamış ve henüz etkisi ispatlanamamıştır. Ayrıca basur, makat yanması, yırtığı ve kaşıntısına karşı daha etkili ve yan tesiri olmayan şifalı bitkiler; Çobançantası, Hamamelis, Atkestanesi, Kokulu yonca vs tercih edilir.

Çayı:
Çayını içmek mahzurlu olabilir zira hafif zehirlidir.

Yan tesirleri:
Zehirli olması nedeni ile dahilen ancak tentürü veya natürel ilacı kullanılır.

Zehirlenme belirtileri:
Kusma, kramp, felç ve nefes alıp vermenin durması gibi, Acı damkoruğu yerine daha etkili şifalı bitkiler veya Gökçek iksiri kullanılabilir.

B) Kaya koruğu, Fethenne, Sedum telephium L.
Yağ otu Syn: Sedum maximum L.

Familyası:
Damkoruğuotugillerden, Dickbleattgewâchse, Grassulaceae

Drugları:
Kaya koruğu otu; Sedi telephii herba

Kaya koruğu otunun tamamı kullanılır ise de yaprakları en tesirli olan kısmıdır ve de çay, tentür ve natürel ilaç yapımında kullanılır.
Botanik: Avrupa ve Asya’nın ılıman bölgelerinin güneşli, taşlı, kumlu ve kayalık yörelerinde, dağlık yöresinde ve ormanlarda yetişir. Kaya koruğu otunun yetiştiği yöreye göre gövdesi grimsi yeşil, yeşil, mavimsi yeşil, esmer veya kırmızımsı kahverengimsi bir renktedir. Yaprakları 2-10cm büyüklüğünde, oval veya yumurta şeklinde, alt yaprakları büyük, üst yaprakları küçük, kenarları kertikli, karşılıklı ve bir sonraki ile çaprazdır. Kaya koruğunun yaprakları yetiştiği yöreye göre açık yeşil, yeşil, açık mavi, esmer veya kırmızımsı esmer renkte olabilir. Çiçekleri yine yetiştiği yöreye göre beyaz, pembe, esmer veya kan kırmızısı renkte ve bitkinin tepesinde kümelenmiştir. Çiçekleri 5 adet yıldız şeklinde, taç yaprakları mevcuttur.

Hasat zamanı:
Haziran ayından Ekim ayına kadar yaprakları toplanarak taze olarak çayı yapılır veya yaralara lapası sarılır veya natürel ilaç yapımında kullanılır.

Birleşimi:
Birleşimindeki en önemli madde;
a) Lakton türevleri; Telephinun ve İsosiphonodin içerir.
b) Tanenler, Flavonitler, Alkaloitler, Musilaj, Organik asitler ve Polisakkaritler içerir.

Tesir şekli:
İltihapları önleyici, ağrı kesici ve derinin keratonik yapı¬sının bozulmasını önleyicidir.

Kullanılması:
Başta iltihaplı deri hastalıklarından; ekzema, fistül, yanık yaraları ve apseye karşı kullanılır. Daha etkili şifalı bitkiler ve Gökçek iksiri varken kullanılması gerekmez.

Çayı:
Kaya koruğu yaprağından 1-2gr (küçük bir yaprak) demliğe konur. Üzerine 300-500ml kaynar su ilave edilerek 5-10dk bekletildikten sonra içilir. Hafif zehirli olması nedeni ile günde iki defa içilebilir. Merhemi, tentür ve natürel ilacı yapılır.

Yan tesirleri:
Tarife uyulmaz ise hafif zehirli olduğundan zehirlenme belirtisi olarak kusma, ishal, baş ağrısı gibi rahatsızlıklara neden olabilir.