Şifalı Bitkiler – Altınoğulotu, Monarda didyma

Diğer Adları:
Altın oğulotu Gold melisse Monard Didyma
Monard

Familyası:
Ballıbabagillerden, Lippenblütengewâchse, Lamiaceae (Labiatae)

Drugları:
Altın oğulotu; Monardae herba
Altın oğulotunun kökleri hariç tamamı çay yapımında kullanılır.

Botanik:
Vatanı Amerika olup oradan Avrupa’ya getirilmiş ve kültür bitkisi olarak yetiştirilmeye başlanmış ve zamanla yaygınlaşmıştır. Amerika’da <<Melisse>> yani oğulotu diye anıldığından Avrupa ülkelerinde oğulotu ile karıştırmamak için önüne altın kelimesi eklenmiştir. Yaprakları yumurta şeklinde, uca doğru sivrice, kenarları hafif kertikli, kısa saplı, 8-12cm uzunluğunda, 3-6cm eninde açık yeşil renkli ve bir sonraki ile çaprazdır. Çiçekleri oğulotunda olduğu gibi küçük beyaz ve yaprak diplerinde değil, gövdenin tepesinde 10-15cm çapında, yarım küre şeklinde ve kenarlarına bir sıra uzun şerit şeklinde kan kırmızısı taç yaprakları dizilmiştir. Çiçeğin ortasındaki yarı küre şeklindeki tümseği esmer renkli boru yapraklardan oluşur. Altın oğulotunun kökleri çevresine sürgün sararak kısa zamanda olduğu yerde kümeler oluşturur.

Yetiştirilmesi:
Balkona dikildiğinde çok yer kaplar bu nedenle bahçe veya tarlalara ekilmesi daha uygundur.

Hasat zamanı:
Çiçek, yaprak ve sürgünleri gölgede (35 dereceyi geçmemesi gerekir) ve havalı bir yerde kurutulur. Maalesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutlaka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlarda açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukça azaltır.

Birleşimi:
Uçucu yağ türevleri, fenoller, taninler, acı maddeler ve anto-siyanlardan monardein içerir.

Kullanılması:
a) Üniversite kliniklerinde tedavi denemekleri ve araştırmalar yapıl-mamıştır. Bu nedenle bugünkü bilgilere göre 2. sınıf bir şifalı bitkidir. Altın oğulotu yerine göre daha etkili olan başka bitkiler kullanılmalıdır. Örneğin şişkinliğe karşı Enginar, Kimyon, Keten, Nane, Kekik veya Gökçek İksiri daha etkilidir.
b) Halk arasında hafif mide-bağırsak rahatsızlıkları, şişkinlik ve idrar yolları rahatsızlıklarına karşı kullanılır. Altın oğulotu daha çok bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. Buraya almamızın nedeni bazı yazarların bu bitkiyi çok önemli bir bitki diye yanlış bilgi vermeleri nedeniyledir. Mide-bağırsak ve idrar yolları rahatsızlıklarına karşı çok daha etkili bitkiler mevcuttur.

Yan tesirleri:
Yan tesiri pek olmadığı gibi etkisi de çok azdır, bu nedenle kullanılması pek uygun değildir.