Şifalı Bitkiler – Altınotu, Helichrysum arenarium

Diğer Adları:
Altın otu, Stroblume, Helichrysum arenarium
Ölmez çiçek
Herdem taze
Güve otu
Kovan otu
Arı Çiçeği
Sarı Kedi ayağı

Familyası:
Bileşikgillerden Korbblüter Asteraceae

Drugları:
Altın otu; Helichrysume herba
Altın Çiçeği; Helichrysi flos (Stoechados citrinae flos)
Altın otu genellikle çiçekleri nadirden de otu (çiçek yaprak ve sapı) çay ve natürel ilaç yapımında kullanılır.

Giriş:
Altın otu bileşikgillerin alt grubu olan Helichrysumgillerden olup bu gruba 100’lerce bitki dahildir. Bunlardan bizi en çok ilgilendiren Altın otu ‘’Helichrysum arenarium’’ bu tür çay ve natürel ilaç yapımında, İtalyan Altın otu; Helichrysum italicum bu da Aroma tedavisinde ve Amerika Altın otu bu türde Homeopati’de kullanılır. Bunların haricinde Kedi ayağı otu diye bilinen Atennaria dioca’da aynı Altın otu gibi kullanılır. Bu bitkiler eskiden Gnaphaliumgillerden sonra Stoechadasgillerden şimdi ise Helichrysumgillere dahil edilmiştir. Altın otu eskiden kanlı basur ve dizanteriye karşı kullanılmıştır, bu nedenle Almanca Ruhrkraut diye de anılır. Çiçeklerinin altın sarısı renkte olması nedeni ile Altın otu, bozulmayıp yıllarca özeliğini koruduğundan Ölmez çiçek, güvelere karşı kullanıldığından Güve otu ve Arılarca çok sevildiğinde Arı çiçeği diye de anılır. Bitki Türkistan, Horasan, Türkiye ve Avrupa’nın ılıman bölgelerinde yabani olarak, kumluk, taşlık ve sıcak topraklarda yabani olarak yetişir. Bitki 10-40cm boyunda dikine yükselir ve üst kısmındaki çiçek demeti oldukça sık çatallaşarak bir demet oluşturur. Yaprakları rozet yapraklar ve gövde üzerine oturmuş yapraklardan olur. Yaprakları mızrak şeklinde yeşilimsi boz renkli ve üzeri keçe gibi tüylüdür, rozet yaprakları ise ters yumurta şeklindedir. Çiçek demetlerinde 20-50adet çiçek bulunur ve çiçekleri altın sarısı renkli, parlak, çiçek başları küre şeklinde kupa yaprakları pul şeklindedir. Kökleri odun gibi sert iğ şeklinde ve üst kısmında yan kökler bulunur bu yan kökler sayesinde çevresine yayılarak kümeler oluşturur.

Yetiştirilmesi:
Yetiştirilmesi oldukça kolay olup kumlu taşlı ve güneşli yerlere ekilirse kendiliğinden orada kümeler oluşturur.

Hasat zamanı:
Bitki yerden 5-10cm yukarıdan kesildikten sonra demeti yapılarak gölgede ve havalı bir yerde kurutulur. Maalesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutlaka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlarda açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukça azaltır.

Birleşimi:
Altın ot çiçeğinin birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
a) Flavonitler % 0,4; İzosalipurpurosit, Narin genin, Narin genin -5-O- diglukozit, Helichrysin A (Narin genin-5-O-glikozit) Apigenin, Apigenin-7-O-glikozit, Luteolin-7-O-glikozit, Kämpferolglikozit ve Quercetin-3-0-glikozit.
b) Eterik yağlar % 0,05; Phthalid, 7-Hidroxi-5-methoxiphalid, 7-Hidroxi-5-metoxyphalidmonoglikozit ve 5-7-Dihidroxiphthalid
c) Kumarinler; Scopoletin, Umbelliferin ve Asculetin
d) Pyranonlar; Arenol ve Homoarenol
e) Fenol karbonik asitler % 0,03; Kaffeasit, p-kumarasit, Syringasit ve Protocarechuasit
f) Sterollerden; Campesterol ve ß-Sitosterolglikozit
g) Ayrıca Taninler, Xanthanolidler, Sesquiterpenlaktonlar, Vitaminler ve Mineraller

Tesir şekli:
Hafif safra söktürücü ve kramp çözücüdür.

Kullanılması:
a) Üniversite kliniklerinde tedavi denemeleri ve araştırmalar yapılma-mıştır. Bu nedenle bugünkü bilgilere göre 2. sınıf bir şifalı bitkidir. Altın otu yerine göre daha etkili olan başka bitkiler kullanılmalıdır. Örneğin karaciğer ve safra rahatsızlıklarına karşı Şahtere, Zerdeçal veya Gökçek İksiri daha etkilidir.
b) Komisyon E´nin 06.07.1988 tarih ve 122 Nolu ve de 01.09.1990 tarih ve 164 Nolu Monografi bildirilerinde hazım rahatsızlıklarına karşı kullanıla bilineceği beyan edilmiştir. Bitkinin etkisinin az olduğu ve genellikle tat ve aroma verici olarak kullanılabileceği bazı uzmanlarca iddia edilmektedir.
c) Altın otu diye Türkiye’de aktarlarda bulunur. Oldukça iyi bilinen ve satılan bir bitkidir. Basta karaciğer ve safra rahatsızlıklarına karşı kullanılan bitki üzerinde yapılan araştırmalarda çok hafif safra artırıcı ve safra yolarındaki krampları çözücü olduğu tespit edilmiştir.

Çayı:
İçilecek her bardak çay için demliğe bir kahve kaşığı Altın otu çiçeği konur ve 5-10dk demlemeye bırakılır ve süzülerek içilir.

Çay Harmanları

Madaus’a göre safra akışını arttırıcı çay;
>20 gr Pelin otu
>20 gr Altın otu çiçeği
>20 gr Civanperçemi otu
>20 gr Rezene tohumu
>20 gr Nane yaprağı

Kroeber’ye göre mesane iltihaplanmasına karşı çay;
>20 gr Ayı üzümü yaprağı
>20 gr Huş yaprağı
>20 gr Altın otu çiçeği
>10 gr Taş anason kökü

Aromaterapi:
Aroma tedavi İtalyan Altın otu; Helichrysum italicum veya sivri yapraklı Altın otu; Helichrysum angustifolium diye de anılan bu bitkinin çiçekleri su buharı ile damıtılarak (destilasyon) eterik yağı elde edilebilir. Bu yağ bronşit, öksürük, üşütme, ses kısılması, sinüzit, sinirsel gerginlik ve karaciğer rahatsızlığına karşı kullanılabilineceği beyan edilmiştir. Bu yağdan günde 3-5defa 2-3damla bir kesme şeker veya bir parça ekmeğe damlatılarak alınır.

Homeopati’de:
Homeopati’de Amerika Altın otunun; Gnaphalium polycephalum kökleri hariç tamamı Homeopati’de tentür yapımında kullanılır. A. Altın otundan 20g ince kıyılarak bir şişeye konur ve üzerine 80 ml %70’lik Alkol ilave edilerek güneş ışınlarından uzakta muhafaza edilir ve iki günde bir çalkalanır. Takriben 4-6hafta sonra süzülerek Homeopati’de <<Gnaphalium polycephalum >> adı ile anılan tentür elde edilir. Bu damladan günde 3-5defa 10-15damla 4-6hafta süreyle alınır. Çok nadirde olsa Altın otu çiçeğinin de (Helichrysum arenarium) tentürü yapılır ve kullanılır.

Yan tesiri:
Bilinen bir yan tesiri yoktur.

B) İtalyan Altın otu, Immortelle, Helichrysum italicum
Yaprakları ince şerit şeklinde boz renkli, çok sık yapraklı, çiçekleri demet şeklinde 20-50çiçeği bir arada ve altın sarısı renklidir. Bu İtalyan Altın otunun çiçeklerinin su buharı ile damıtılarak (destilasyon) eterik yağı elde edilir ve yukarıdaki şekilde kullanılır.

C) Amerika Altın otu, Amerikanische Stroblume, Gnaphalium polycephalum
Vatanı kuzey Amerika olan bu bitkinin kökleri hariç tamamı tentür yapımında kullanılır. Altınotugillerden en etkilisi bu Amerika Altın otudur. A. Altın ot tentürü başta siyatik, sinirsel ağrılar, yüz sinirleri ve sindirim sistem sinir rahatsızlıkları ve romatizmaya karşı kullanılır. Yukarıda Homeopati kısmında izah edilen bitki bu bitkidir.

Kediayağıotu, Katzenpföttchen, Atennaria dioca

Kediayağıotu aynı altın otu gibi kullanılır.