Şifalı Bitkiler – Arnika, Arnica montana

Diğer Adları:
Arnika, Arnika, Arnica montana L.
Mastı çiçeği
Altın çiçek
Türkistan çiçeği
Türk çiçeği
Morluk otu
Yara otu
Kaza otu
Sarı çiçek
Öküzgözü çiçeği
Kurt çiçeği
Çürük otu
Kas otu

Familyası:
Bileşikgillerden, Korbblütler, Asteraceae

Drugları:
Arnika çiçeği; Arnicae flos
Arnika kökü; Arnicae radix
Arnika otu; Arnicae herba
Arnika tentürü; Arnicae tinktur
Arnika eter yağı; Arnicae aetheroleum
Arnika çiçeğinden çay, natürel ilaç ve haricen kompresi yapımında, köklerinden ise tentürü yapılır.

Giriş:
Bileşikgillerin alt grubu olan Arnikagillerin takriben 30 türü mevcuttur. Bunlardan en önemlisi Arnika; Arnica montana ve Amerikan Arnikası; Arnica chamissonis en önemlileri olup bunlar çay, natürel ilaç ve tentür yapımında kullanılır. Arnikanın Orta Asya’da yetişen Türk Arnikası; Arnica montana ssp. Montana ve Batı Avrupa’da yetişen Atlantik Arnikası; Arnica ssp. Atlantica olmak üzere iki önemli türü vardır. Türk Arnikası Kuveyt Arapçasında Kupalnika ismi ile anılır. Oysa bu bitki Kuveyt’te veya diğer Arap ülkelerinde yetişmez. Muhtemelen İbn-i Sina’nın bu bitkiyi kullandığı ve bu kelimenin Türkçeden Arapça ya oradan da Latince ye ve şimdi de Latinciden Türkçe ye yeniden aslına dönmektedir. Arnika üzerine en geniş araştırmayı Hahnemann ve ekibi 1830’da yapmış ve bu araştırmayı diğer araştırmalar takip etmiştir. Arnika Altın çiçeği diye de anılır bu nedenle Türkiye’de çok yetişen Altın otu ile karıştırılmamalıdır. Türkiye’de birçok aktar yanlış bitki satmaktadır. Bana Antalya’da Havlıcan’ı Ginseng, Kayseri’de Atkuyruğu otunu civanperçemi otu diye satmaya çalıştılar. Türkiye’de Kekik diye de Mercan köşk, adaçayı diye Yüksük Adaçayı satılmaktadır.

Botanik:
Kökleri 0,5 cm çapında , 10-15 cm uzunluğundaki esmer ana kök ve buna bağlı küçük yan köklerden oluşur. gövdesi 20-60 cm olup sapı yuvarlak yeşil renkli, dikine yükselir ve üst kısımları az çatallaşır. Yaprakları direkt kökten çıkan rozet yapraklar ve gövdeye oturmuş yan yapraklardan oluşur. Rozet yaprakları ters yumurta şeklinde, kenarları bütün gövdeye oturan yaprakları ise mızrak şeklinde 2-3’ü bir arada ve koyu yeşil renklidir. Çiçekleri 4-8 cm çapında, ortada yarım küre şeklinde bir göbek ve bu göbek boru şeklindeki küçük yapraklar ve kenarına dizilen 12-20 uzun dil veya şerit şeklinde altın sarısı renkli taç yapraklara sahiptir. Taç yaprakların ucu 3 diş şeklindedir ve çiçeği kavrayan kupa yaprakları çanak şeklinde olup yeşil renklidir. Arnikaya dikkat edilip Sefa çiçeği, Hakiki Kaplan otu (Doronicum pardalianches), Avusturya Kaplan otu (Senecio doronium) ve Fransız Kanarya otu (Senecio gallicus) gibi bitkilerle karıştırmamak gerekir. Arnikayı bu bitkilerle karıştırmamak için şu hususlara dikkat edilir. 1) arnika taç yapraklarının ucu üç dişlidir. 2) arnika yaprakları karşılıklıdır. 3) arnika yapraklarının üzerinde derin damarlar vardır (aynı sinirli otta olduğu gibi).

Yetiştirilmesi:
Arnikayı yetiştirmek oldukça zordur, gübrelenmiş toprak-larda bilhassa hiç yetişmez. Bu nedenle yavaş yavaş yok olmaya başlamıştır. Bunun üzerine Avrupa ülkelerinde bu bitkinin toplanması yasaktır. Nisan ayında tohumları saksı, kasa, çamlık veya seralara ekilir ve bu fideleri bahçelere Mayıs’ta ekilir. Birinci yıl sadece rozet yaprakları çıkar ve ancak ikinci yıl çiçek açar. Kışın donmaması için üzerine çalı çırpı konur.

Hasat zamanı:
Haziran’dan Eylül’e kadar çiçek açar. Bu süre içinde çiçeklerinin taç yaprakları ve göbek yaprakları kupa yapraklarından ayrı-larak toplanır. Kupa yaprağı esmerimsi yeşil renkli olup altın sarısı taç ve göbek yaprakları ile karıştırmamak gerekir. Çiçeğin göbeğinin altında boru sineği (trypeta arnicivora) yumurtalarını bırakır. Bu yumurtadan toplanan yapraklar temizlenmelidir. Aksi halde bu larvalarda (yumurta) hazırlanan ilaçlar alerjiye sebep olur. Çiçeğin taç ve göbek yapraklarını kuruturken sıcaklığın 35˚’den fazla olmaması gerekir. Bu nedenle gölgede kurutulduktan sonra ışık görmeyen kaplarda muhafaza edilmeli ve nemli yerlerden uzak tutulmalıdır. Homeopati’de genellikle kurutulmuş kökleri tentür yapımında kullanılırsa da çiçeklerinden de tentür yapılmaktadır.
Maalesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlem-leri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutlaka gölgede kurutul-malıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlarda açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukça azaltır.

Birleşimi:
Arnika çiçeğinin birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
1) Sesquiterpenlaktonlar %0,4-1 arasında olup en önemlileri;
a) Helenalin ve türevleri; Asetilhelenalin, Izobutylhelenalin, α-Methacryloylhelenalin, Tigloylhelenalin, Izovalerylhelenalin
b) 11α, 13-dihidrohelenalin ve alt türevleri; Asetil, Izobutyryl, α-Methacryloyl, Tryloyl ve Izovaleryl11α, 13-dihidrohelenalin
c) Arnifolin ve alt türevleri; Tryloyl-, Angelicoyl- ve Senecioylarnifolin
d) 11α, 13-dihidroarnifolin ve alt türevleri; Anglicoyl-, Tigloyl- ve Senecioyl-11α, 13-dihidroarnifolin
2) Uçucu yağlar (eterik yağlar) %0,2-0,5; Thymol (kekiğe bak), Thymolmetileter, α-Phellandren, Myrcen, Humulen, Cadinen ve Caryophylenoxid,
3) Flavonit türevleri ve Flavon türevleri %0,4-0,6
a) Flavon türevleri; Apigenin, Luteolin, Hispidulin, Eupafolin, Jaceocidi ve Pektolinarigenin
b) Flavonolglikozitler (Flavonitler); Kâmpferol-3-B-glikozit, Quercetin-3-0- B-glikozit, Patuletin-3-B-glikozit ve 6-Metoxykâmpferol-3-B-glikozit
Ayrıca; Fenolkarbonikaistler, Polisakkaritler ve Karotinoitler içerir.
Köklerinde daha çok eterik yağ türevleri %2,7-6,31 içerir ve en önem-lileri; Thymol %90 (kekiğe bak.) ve ayrıca Thymolhidrochinon-dimetileter, Thymolmetileter içerir. ayrıca
karbonik asitler, Fenol asitler, Polisakkaritler ve Taninler içerir.

Araştırmalar:
İlk geniş çaplı çalışmayı Hahnemann ve ekibi 1830’da yapmış olup onu diğer araştırmaların çalışmaları takip etmiştir.
1) Kung-Fu ustası ve Heil praktiker (hekim) olan Nevzat Bayrak spor esnasında öğrencilerinin geçirdikleri kazlarda ortaya çıkan iç kanama, yaralanma, morarma, ezilme, burkulma gibi rahatsızlıklara karşı etkili olduğunu tespit etmiştir. (Nhp.5.96.711)
2) Duesseldorf Üniversitesi Biyolojik Farmakoloji Enstitüsünden Prof.Dr. G.Willhuhn ve ekibi Arnika çiçek ekstresi ile fareler üzerinde tedavi denemesi yapmışlar ve bu ekstrenin iltihapları önlediğini ve ağrıları dindirdiğini tespit etmişlerdir. (ZP.6.99.333) Bu araştırmalarda Arnika çiçek ekstresindeki Helenalin ve 11α; 13-dihidrohelenalinin etkili olduğunu da tespit etmişlerdir. (ZP.6.99.333)
3) Kronik toplardamar zafiyeti olan 78 hasta üzerinde tedavi denemesi yapılmış ve bunlardan 39’u Arnika çiçek ekstresinden elde edilen Arnika merhemi ile, diğer grup ise plasebo ile tedavi edilmişlerdir. Hastaların üç hafta içinde iyileştikleri görülmüştür. (ZP.01.00.49)
4) Kronik toplardamar zafiyeti olan 100 hasta üzerinde tedavi yapılmış ve hastaların üç hafta içinde iyileştiği görülmüştür. (ZP.01.00.49)
5) Bir kavgada ayağım kırıldı ve ameliyattan sonra normal yürüyemez oldum ve sağ ayağım çekiyordu. Doktorların verdiği kremler ve masajlar ve fizik tedaviler bir fayda vermedi. Bende Arnika merhemi denedim ve tam bir hafta sonra koşabilir hale geldim. (Haziran 1990). Bu nedenle Arnika başta sporcular için çok önemlidir.
6) İş arkadaşım Pederin çocuğu evde oynarken düşmüş, alnı morarmış ve doktorun verdiği ilaçlar fayda etmeyince bana sormuştu. Bende ona Arnika merhemi sürmesini tavsiye ettim. O da sürmüş ve ço-cuğun (4 yaşında) alnındaki morarma geçmişti.
7) Yakalandığım bahar nezlesine karşı Galfimya (Çörek daha etkili) kullandım ve durumum iyileşti. Bu senede 15 Mart 1998’de tekrar bahar nezlesi başladı. Bu sene bahar nezlesinden farklı olarak ayrıca yatmak için yatağa girdiğimde çıkmam bir oldu ve sabah saat 5’e kadar uyuyamadım. Her sefer yatağa girdiğimde boğulup ölecekmişim gibi içime bir korku giriyor ve nefesim daralıyordu (02/04/1998). 02/04/1998 günü saat 2:30’a kadar yine uyuyamadım ve yaptığım araştırmalarda Homeopati kitabında şayet vücudun alt kısmı soğuk, üst kısmı sıcak ise ve nefes darlığı da varsa Arnikayı tavsiye ediyordu. Bu tavsiyeye uyarak Arnika tentürünün damlasını aldım ve rahatladım.
8) İş arkadaşım bir bayanın bacakları şişmiş ve su toplamıştı. Ben ona Arnika merhemi sürmesini tavsiye ettim ve o da bunu kullanmış ve rahatsızlıkları geçmiştir.
9) İş yerinde birinin çalışırken yellenmesi çok pis kokmuş ve iş arkadaşları bu lağım kokusu nereden geliyor diye merak etmişti. Ben o kişiye çok yavaş yemek yemesini ve çok çiğnemesini ve de Arnika tentürü kullanmasını tavsiye ettim. O da 2 hafta sonra bana gelerek teşekkür etti (23/10/2001). Bu rahatsızlığa karşı Gökçek Tonik daha etkilidir, çünkü mide ve bağırsakları iyileştirir.

Tesir şekli:
I) Çiçekleri; antiseptik, antibiyotik, antiflongistik (iltihapları önleyici), ro-matizmayı önleyici, ağrı kesici, yaraları ve morlukları iyileştirici, damarları genişletici, kan dolaşımını sağlayıcı, kalbi kuvvetlendirici ve dokulara sızan kanı buralardan uzaklaştırıcı yani iç kanam nedeni ile oluşan morluğu gidericidir.
II) Kökleri; iltihapları önleyici, krampları çözücü, tansiyon düşürücüdür.

Kullanılması:
a) Araştırmalara göre; Arnika çiçek ekstresinden elde edilen merhemi başta spor, iş, ev, oyun kazaları sonucu ortaya çıkan morarma, ezilme, burkulma, iç yırtılma, iç kanama, gerilme ve şişme gibi rahatsız-lıklara ve de toplardamar zafiyetine karşı kullanılır.
b) Komisyon E’nin 05/12/1984 ve 228 nolu Monografi bildirisine göre Arnika çiçeği veya ilaçları kaza ve yaralanmanın sonucu ortaya çıkan iç kanama, morarma, ezilme ve şişme gibi rahatsızlıklarla kas ve eklem romatizması, ağız içi ve yutak iltihaplanması ve böcek sokma-sına karşı kullanılır.
c) Homeopati’de; çiçekler yerine Arnika kökünün tentürü kullanılır. Arni-ka tentürü başta; kas ve deri yaralanmaları, dövülmüş gibi hissetme, Apopleksi (beyin damarlarının çatlaması veya tıkanması sonucu şuur kaybı, hırıltılı solunum ve felç olma gibi haller), iç kanam (hematom), kuş palazı (difteri), korku, ölmekten korkma, kalp zafiyeti, başa ve göğse kan hücumu, ağız, idrar, ter ve gaitanın kokuşmasına karşı kullanılır.
d) Halk arasında; her türlü kaza sonucu ortaya çıkan morarma, iç kanama, burkulma, ezilme ve şişme gibi rahatsızlıklar, romatizma, nikris, angina pektoris (nefes darlığı sebebi ile göğüs daralması), kalp ve kan dolaşımı rahatsızlıkları, varis zafiyeti, damar daralması ve sertleşmesi gibi rahatsızlıklara karşı kullanılır.

Açıklama:
Aşırı hızlı yemek yiyenlerde metabolizma rahatsızlıkları ortaya çıkar. Yani alınan besin hücrelerde tam olarak yanmadığından ara dokularda aşırı miktarda artık madde (cüruf) oluşur. Buda ağız, ter, yellenme, idrar ve gaitanın aşırı pis kokması ile anlaşılır. Bağ dokulardaki artık madde nefes darlığı, damarların daralması, yorgunluk, uyuşukluk, dövülmüş gibi hissetme, başın ateş gibi, belden aşağısının soğuk olması gibi rahatsızlıklara neden olur ve hatta hafıza kaybına dahi sebep olabilir. Çaresi uzun vadede yavaş yavaş yemek yeme ve kısa vadede Arnika tentürü veya daha etkili olan Gökçek İksir kullanmaktır. Görüldüğü gibi Arnika çiçek ekstresi ile Arnika kökü tentürü ayrı ayrı maksatlar için kullanılır.

Çayı:
Arnika hafif zehirli olduğundan çay olarak kullanılacak miktara dikkat etmek gerekir. Arnika çiçeklerinden 0,2-0,3 gr demliğe konur ve üzerine 300-400 ml kaynar su ilave edilir ve 5-10 dk demlenmeye bıraktıktan sonra süzülerek içilir. Bu deme bir bez ıslatılır ve morarma, iç kanama, ezilme ve burkulma gibi rahatsızlıklara karşı kompresi yapılır.

Çay Harmanları

M.Pahlow ağız ve yutak çayı (kronik yutak ve boğaz iltihaplanmasına, ses kısılmasına );
>20 gr Papatya çiçeği
>10 gr Adaçayı yaprağı
>10 gr Çoban üzümü
>10 gr İzlanda likeni
>10 gr Arnika çiçeği

B.Vonarburg Angina Pektoris çayı (nefes darlığı ve göğüs sıkışmasına)
>20 gr Oğul otu yaprağı
>20 gr Alıç çiçeği
>10 gr Arnika çiçeği
>10 gr Süpürge otu
>10 gr Kılıç otu

Gökçek Sinirsel yüksek tansiyona çay;
>40 gr Alıç çiçeği ve yaprağı
>20 gr Oğul otu yaprağı
>20 gr Kılıç otu
>10 gr Arnika çiçeği
>10 gr Kedi otu kökü

Gökçek Antiseptik çay;
>10 gr Arnika çiçeği
>30 gr Kılıç otu
>30 gr Papatya çiçeği
>30 gr Sabun otu
>30 gr Kekik otu

Gökçek Angina Pektoris çay;
>30 gr Alıç çiçeği+yaprağı
>20 gr Kaz otu
>20 gr Oğul otu yaprağı
>20 gr Kekik otu
>10 gr Arnika çiçeği

W.Widmayer Kalp ve dolaşım çayı;
>20 gr Alıç çiçeği+yaprağı
>20 gr Çuha çiçeği
>20 gr Arnika çiçeği
>20 gr Biberiye yaprağı
>20 gr Oğul otu yaprağı

Dr.E.Schneider Angina Pektoris çayı;
>30 gr Kaz otu
>20 gr Alıç meyvesi
>20 gr Taş anason kökü
>20 gr Oğul otu yaprağı
>5 gr Melek otu kökü
>5 gr Arnika çiçeği

Merhemi:
Arnika merhemi yapmak için 250 gr Parafin+ 250 gr Vazelin ocakta hafif eritildikten sonra içine 100 gr Arnika çiçeği katılır ve karıştırılır. Yağ soğumaya bırakıldıktan sonra buzdolabına konur. 2-3 gün bekletildikten sonra tekrar hafif ısıtılarak süzülür. Süzülerek elde edilen merhem Arnika merhemi denir ve bu merhem haricen kullanılır.

Yağı:
Arnika yağı hazırlamak için 100 gr Arnika çiçeği bir şişeye konur ve üzerine 250 ml Zeytin yağı doldurulur ve 4-6 hafta bekletildikten sonra süzülerek Arnika yağı elde edilir. Bu yağ haricen kullanılır.

Homeopati’de:
Arnika tentürü diğer bitkilerden farklı olarak kurutulmuş ve ince kıyılmış köklerden veya bitkinin tamamından yapılır. Arnika kökünden 20 gr ince kıyılarak bir şişeye konur ve üzerine 100 ml %70’lik alkol ilave edilerek 4-6 hafta güneş ışınlarından uzakta muhafaza edilir. Süzülerek elde edilen damlaya Homeopati’de <<Arnica>> adı verilir. Bu tentürden 10 ml , 90 ml %70’lşk alkole karıştırıldıktan sonra D2(1/100) dozajlı tentür elde edilir ve bundan günde 3-5 defa 3-5 damla 4-6 hafta süreyle alınır.

Ekstresi:
Arnika ekstresi bitkinin çiçeklerinin ekstraksiyonu ile elde edilir ve genellikle merhem yapımında kullanılır.

Hastalığın belirtileri (semptom):
1) Dövülmüş veya sıkışmış gibi hissetme ve ağrılar belirgindir.
2) Nefes, yellenme, kusma, ter, idrar, geğirme ve gaitanın çürümüş gibi kokması
3) Başın ateş gibi yanması ve belden aşağısının donması
4) Yer korkusu (yatağa girince korkma, asansörden korkma bodrumda korkma v.b)
5) Vücudun aşırı hassaslaşması (yatağı sert hissetme ve elbiseyi dar hissetme gibi)
6) En ufak bir tazyikte kılcal damarların yırtılması ile dokularda morarma, çürüme, bere ve ezik (ekimoz)
7) Kalbin duracakmış gibi yavaşladığını hissetme
8) Bu gibi hallerde Arnika tentürü gerekir.

Yan tesirleri:
Arnika çiçeğinin tentürü ve eterik yağı (hülasası) dahili olarak kullanılırken dikkat edilmeli ve en az 1/100 oranında alkolle karıştırılmalı (sıvılaştırılmalı) ve ancak bundan sonra kullanılmalıdır. Arnika aşırı miktarda alınırsa iç kanamalara neden olabilir.

B) Çimen Arnikası, Wiesen Arnika, Arnica chammissonis
Kuzey Amerika Nordamarikanische

Bu K.Çimen Arnikası çok çiçekli ve çiçekleri daha küçüktür. Bitki genellikle çimenliklerde yetiştiğinden Çimen Arnikası diye anılır ve bu bitkiyi yetiştirmek oldukça kolaydır. Birleşimindeki maddeler hemen hemen aynı olup aynı maksatla kullanılabileceği beyan edilmiştir.