Şifalı Bitkiler – Ballıbaba, Lamium album

Diğer Adları:
Ballıbaba Taubnessel Lamium album
Ak ballı baba
Beyaz ballı baba

Familyası:
Ballıbabagillerden, Lippenblütgwâchse, Lamiaceae(Labiatae)

Drugları:
Ballıbaba çiçeği; Lamii albi flos
Ballıbaba otu; Lamii albi herba
Ballıbabanın sadece çiçekleri çay, tentür ve natürel ilaç yapımında kullanılır, nadiren de otunun kullanıldığı olmaktadır.

Giriş:
Ballıbabagiller ailesine dahil olan Ballıbabanın oldukça çok türü vardır, fakat bunlardan sadece ak ballıbaba tıbbi maksatlı kullanılır. Ak ballıbabanın haricinde Sarı ballıbaba; Lamium galeobdolon, kan kırmızısı ballıbaba; L.purpureum, Benekli ballıbaba; L. Maculatum ve Sarmalı ballıbaba; L.ampılexicaule’yi sayabiliriz. Lamium eski yunanca da << Lamos>> kelimesinden türemiş olup, yutak anlamına ve Latince album kelimesi beyaz anlamına gelir. Almanca Taubnessel denir. Taub uyuşuk, Nessel ısırgan yani yakmayan ısırgan otu anlamına gelir. Türkçe de ballıbaba denmesi çiçeklerinin bal tadında olması nedeni iledir. Ballıbaba çok eskilerden beri kadın hastalıklarına ve özelliklede beyaz akıntıya karşı kullanılmıştır. Avrupa, Asya ve Kuzey Amerikanın ılıman bölge¬lerinde özelliklede nemli, kumlu ve humuslu topraklarda, Türkiye’nin ise genellikle Marmara, Karadeniz ve Doğu Anadolu da yabani olarak yetişir.

Botanik:
Ballıbaba 20-50cm arasında dikine yükselen, çatallaşmayan ve köşeli bir gövdeye sahiptir. Yaprakları kalp, yumurta veya mızrak şeklinde ve yahut ta yarıya kadar kalp ve yarıdan sonra üçgen şeklinde olabilir. Yapraklarının kenarları kertikli, üzeri pürtüklü, koyu yeşil renkli kısa saplı üzeri narin tüylü, karşılıklı ve bir sonraki ile çaprazdır. Çiçekleri yaprak saplarının hemen üstünde gövdenin kenarına halka gibi oturmuş ve bu halka üzerinde 6-12 adet çiçekten meydana gelir. Çiçek taç yapraklarının üst dudağı miğfer şeklinde, alt dudağı iki loplu beyaz renkli ve iç kısmında döllenme tozlukları bulunur. Arı ve yaban arıları çiçeklerin bitki özünü emmek istedikleri zaman çiçek tozu arıların üstüne yapışır ve böylece çiçek döllenmiş olur. Ballıbaba otu ile Kedi başı otunu birbirinden ayırmak oldukça zordur. Fakat dikkat edince bazı farklılıkları görebiliriz. Bu farklardan bazıları; kedi başı otu çatallaşır, iki taç yaprakların üst dudakları (Miğferleri) alttakinden küçüktür ve yaprak sapları daha uzundur.

Yetiştirilmesi:
Ballıbaba ağaç altlarında veya gölgeliklerde daha iyi yetişir. Tohumların yetiştirmek mümkün olduğu gibi kök sürgünleri ile de yetiştirilebilir.

Hasat Zamanı:
Mayıstan Ekime kadar sadece çiçekleri toplanır gölgede 35˚’yi geçmeyecek sıcaklıkta kurutulur şayet tentürü yapılacak ise taze olarak işlenir. Maalesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutl¬aka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kuru-tulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlarda açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukça azaltır.

Birleşimi:
Ballıbaba çiçeğinin birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
a) İridoitglikozitler; lamalbid ve caryoptosid
b) Secoiridoitglikozitler; albosid A ve albosid B
c) Biogen aminler; tyramin, histamin ve metilamin
d) Flavonitglikozitler; Quercimetrin (Quercetin-7-β-glikozit), Kâmpferol-3-diglikozit ile az miktarda Katechin taninler (Catechin taninler) içerir.
e) Ayrıca müsilajlar, eterik yağlar, saponinler, zamk, şeker, kolin ve az miktarda alkaloit ve fenol karbonik asitler içerir.

Tesir şekli:
Damarları büzücü, mukoza zarını koruyucu, kanı temiz-leyici, iç kanamayı durdurucu, iltihapları önleyici ve mantarları yok edi-cidir.

Kullanılması:
a) Üniversite kliniklerinde modern anlamda araştırmalar yapılmamıştır. Bu nedenle ballıbaba yerine kadın hastalıklarında Gökçek İksir tercih edilir, çünkü çok çok etkilidir.
b) Komisyon E’nin 14.07.1993 tarih ve 128 nolu Monografi bildirisine göre Ballıbaba çiçeği başta mide bağırsak rahatsızlıklarına; mide zafiyeti, tıkanma ve şişkinliğe karşı ve de bağırsakları kuvvetlen¬dirmek için kullanılır. Ballıbaba çiçeği ayrıca adet rahatsızlıkları, kadın hastalıkları uyuyama, sinirlilik, karaciğer, böbrek ve kalp zafiyetine karşı da diğer bitkilerle birlikte harman çayı olarak kullanılır.
c) Halk arasında; kadın hastalıklarından beyaz akıntı, menopoz ve adet rahatsızlıkları ile varis basur ve idrar tutamamaya karşı kullanılır.

Açıklama:
Her beyaz akıntının doktorlar tarafından iyice incelenmesi ve ona göre tedavi edilmesi gerekir. Çünkü hastalık yapan mantarların (candida albicans) veya parazitlerin (trichomonaden) iyi olup olmaya-caklarının tespiti gerekir. Vajinada faydalı laktik asit bakterileri hem burada beslenirler hem de vajinayı korurlar. Bu nedenle beyaz akıntı grimsi, pembe, sarı, kırmızı veya kahverengimsi olabilir ve de kokmaya başlayabilir. Akıntının renginin değişmesi veya koyulaşması ve de koku-sunun değişmesi önemli bir hastalığa delalet olabilir.

Çayı:
2 kahve kaşığı Ballıbaba çiçeği demliğe konur ve üzerine 300-500 ml kaynar su ilave edilerek 5-10 dakika demlenmeye bıraktıktan sonra süzülerek içilir.

Çay Harmanları:

B. Vonarburg’a göre beyaz akıntıya karşı çay;
>20 gr Koyungözü çiçeği
>20 gr Biberiye yaprağı
>20 gr Papatya çiçeği
>20 gr Ballıbaba çiçeği
>10 gr Atkuyruğu otu

Gökçek Beyaz Akıntı çayı
>25 gr Ballıbaba çiçeği
>25 gr Aslanpençesi otu
>25 gr Atkuyruğu otu
>25 gr Civanpercemiotu

Gökçek İltihaplı kadın hastalıklarına karşı çay;
>20 gr Biberiye yaprağı
>20 gr Ballıbaba çiçeği
>20 gr Isırgan otu
>20 gr Civanpercemiotu
>20 gr Ayı üzümü yaprağı

Dr. J.Reinhard’a göre kan kanserine karşı çay;
>20 gr Söğüt kabuğu
>12 gr Sefa çiçeği
>12 gr Atkuyruğu otu
>12 gr Isırgan otu
>10 gr Karakafes kökü
>10 gr Ceviz yaprağı
>10 gr Centiyan kökü
>10 gr Ballıbaba çiçeği
>4 gr Boy otu tohumu

J.Karl’a göre beyaz akıntıya karşı çay;
>20 gr Ballıbaba çiçeği
>20 gr Aslanpençesi otu
>20 gr Ceviz yaprağı
>20 gr Adaçayı yaprağı
>20 gr Biberiye yaprağı
>20 gr Çilek yaprağı

Dr. J.Reinhard’a göre böbrek büyümesine karşı çay;
>20 gr Papatya çiçeği
>20 gr Ballıbaba çiçeği
>20 gr Atkuyruğu otu
>20 gr Kekik otu
>20 gr Yoğurt otu

Homeopatide:
Ballıbaba çiçekleri ezilmeden toplanır, taze olarak bir şişeye konur ve üzerine %70lik alkol ilave edilerek 4-6 hafta bekledikten sonra süzülerek Homeopatide <<Lamium album>> ismi ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden günde 3-5 defa 10-15 damla 4-6 hafta süreyle alınır.

Yan Tesirleri:
Bilinen bir yan tesiri yoktur.