Şifalı Bitkiler – Çam, Pinus sylvestris

Diğer Adları:
Çam, Kiefer, Pinus sylvestris
Sarı çam

Familyası:
İğneyapraklıgiller, Kieferngewâchse, Pinaceae

Drugları:
Çam eter yağı; Pini aetheroleum
“ terpentin yağı; Terebinthin aetheroleum rectificatum
“ balsamı; Colophonium (Resine colophonium)
“ tomurcuğu; Pini turiones
“ katranı; Pinaceae pix
“ tentürü; Pinus sylvestris
Günümüzde daha çok Çamın taze iğne yaprak ve taze sürgünlerinin su buharı ile damıtılmasından elde edilen eter yağı; Pini aetheroleum kullanılır ve nadiren de zamkının reftifikasonu ile elde edilen Terebinthin yağı, geri kalan reçinenin temizlenmesi ile balsam ve çamın tamamının destilasyonu ile katran elde edilir.

Giriş:
İğneyapraklılar oldukça büyük bir bitki ailesi olup bunları 6 ana grupta toplayabiliriz;
1) Çamgiller
2) Ladingiller
3) Köknargiller
4) Melez çamgiller
5) Selvigiller
6) Sedirgiller
Bunlardan Ladingiller, Köknargiller ve Melez çam ailesini Ladinlerde birlikte diğerlerini ise ayrı ayrı inceleyeceğiz. Çamgillerin bilinen 100’e yakın türü mevcuttur ve bunlardan en önemlileri; Sarıçam=P.sylvesteris, Bodur çam=P.muga, Kara çam=P.nigra, Fıstık çam=P.pinea, Halep çamı=P.halepensis ve Yıldız çamı=P.pinaster, Bataklık çamı=P.palastris hemen hemen aynı maksatla kullanılırlar ve özellikleri birbirine benzer. Bu nedenle Sarı çamı inceleyeceğiz ve diğerlerine kısaca bir göz atacağız. Sarı çam Avrupa’nın orta ve kuzeyi ve Asya’nın kuzeyinde yayılmış*tır. Türkiye’de ise Marmara, Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinde yaygın olarak sıkça görülür.

Botanik: Sarı çam 10-40 m boyunda, gövdesi silindir veya kıvrımlı şekilde, fidan iken gövdesi yeşil iken yaşlanınca kırmızımsı, kahverengimsi veya bir renk alır ve iç kısmı koyu veya pas kırmızısı bir renk alır. İğne yaprakları 4-6 cm uzunluğunda 1,5-2 mm eninde mavimsi yeşil veya grimsi yeşil renkte, iki iğne yaprağı bir sapa bağlı olup 2-3 yıl kalan bu yapraklar sonra düşerler. Yapraklarının gök mavimsi renkte olması nedeni ile Gök çam demek gerekir. Kozalakları 3-7 cm büyüklüğünde koni veya yumurta şeklinde ve üzeri grimsi kahverengi pullarla çevrilidir. Nisan-Mayıs aylarında çiçek açan bu çamın çiçekleri sarı renkte olması nedeni ile Sarı çam diye anılır.

Yetiştirilmesi:
Türkiye’nin Bolu’dan Artvin’e kadar dağ ve tepelerinde sıkça görülür ve ekildiğinde diğer bölgelerde de yetişebilir.

Hasat zamanı:
1) Nisan ve Mayıs aylarında taze tomurcuğu (taze sürgünü=Pini turines) 4-6 cm uzunluğunda silindir veya loğ şeklinde olup bunlar çok re*çineli yapışkan özelliğe sahiptir. Bu tomurcuklar toplanarak kurutulur ve toz haline getirilir. Tomurcuk veya gonca diye Sarı çam, Bodur çam ve Ladin başta olmak üzere her yıl dallarının ucundan çıkan yeni filizlere (sürgünlere) denir.
2) Taze sürgün ve yaprakları toplanır, damıtılır ve eter yağı elde edilir.
3) Çam gövdesinden açılan yaralardan akan zamk toplanır ve bu zamkın rektifikokasyonu (damıtma) ile terpentin yağı ve balsamı elde edilir.
4) Çamın tamamı kuru destilasyonla (damıtma) katran elde edilir.

Birleşiminde:
Geniş bilgi: Şifalı Bitkiler ve Alternatif Tıp isimli kitabımızda mevcuttur.

Araştırmalar:
Geniş bilgi: Şifalı Bitkiler ve Alternatif Tıp isimli kitabımızda mevcuttur.

Tesir şekli:
Geniş bilgi: Şifalı Bitkiler ve Alternatif Tıp isimli kitabımızda mevcuttur.

Kullanılması:
a) Araştırmalar yeterli olmayıp kendi gözlemlerime göre üşütme sonucu ortaya çıkan kulak ağrısı, öksürük, boğaz ağrısı gibi rahatsızlıklara karşı kullanılır.
b) Halk arasında;
1) Çam tomurcuklarından elde edilen tozdan çay, tentür ve şurup yapılır ve bunlarda üşütme rahatsızlıkları; öksürük, ses kısıklığı, boğaz ağrısı ile harice kas ve sinirsel rahatsızlıklara karşı kullanılır.
2) Eter yağı başta üşütme rahatsızlıklarından; boğaz ağrı ve iltihaplanması, orta kulak ağrı ve iltihaplanması, öksürüğe karşı kullanılır. Eter yağı enhalasyonu yapılır.
3) Terpentin yağı başta eklem romatizması (artritis), kas romatizması, nevralji (sinirsel ağrılar) ve çıbana karşı ya merhem veya yakı şeklinde kullanılır.
4) Balsamının alerjiye neden olması sebebi ile Avrupa’da kullanılmamakta fakat Çin’de ve diğer Güney doğu Asya ülkelerinde merhem ve yakı yapımında kullanılır.
5) Katran birçok kronik kaşıntılı ve pul pul olmuş deri hastalıklarına karşı kullanılır. Katran çok sert olduğundan %10 oranında merheme katılır.
c) Aroma tedavisi; Çam yağı (eter yağı), nefes yolları rahatsızlıklarında enhalasyonu yapıldığı gibi merhemlere de katılır.

B) Bodur çam, Latsche, Pinus muga TURRA
Dağ çamı
Dağ çamı çamgillerin en küçüğü olup 1,5-4 m boyundadır. Yaprakları 2-4 cm uzunluğunda ikili olarak bulunurlar. Kozalakları 3-5 cm uzunluğunda 1,5-3 cm eninde pulları kahverengimsi renktedir ve eski ve de yeni kozalakları aynı anda bitkide olabilir. Bodur çamın eter yağının güzel kokulu olması nedeni ile Sarı çam yağına tercih edilir. Bodur çam yağı teskin edici, konsantrasyonu arttırıcı, uyutucu ve enzimlere tesir etmesi nedeni ile Sarı çam yağına tercih edilir ve çocuklar için hazırlanan bronşit, öksürük, üşütme ve diğer nefes yolları rahatsızlıklarına karşı yapılan ilaçlarda Bodur çam yağı tercih edilir. Bodur çam yağı hoş, hafif acımsı, her türlü pis kokuyu (ter, idrar ve ağız kokusu) önleyicidir. Oysa Sarı çam yağının sabunsu ve yağlı bir tadı vardır.

Yan tesirleri:
Bilinen bir yan tesiri yoktur fakat Okaliptus ve Nane yağı içeren merhem ve balsamları küçük çocuklar ve bebekler için uygun değildir. Çünkü daha fazla balgam salgılanmasına neden olur.

C) Kara çam, Schwarzer Kiefer, Pinus nigra ARNOLD
Toros çamı
Kara çam 20-50 cm boyunda grimsi veya kahverengimsi gövdelidir. Yaprakları ikili 7-11 cm uzunluğunda, kozalakları 5-8 cm büyüklüğünde, 2-4’ü bir aradadır. Türkiye’nin Ege, Akdeniz, Karadeniz ve Marmara bölgesindeki yüksek dağ ve tepelerde yetişir.
Kullanılması: Kullanılması aynı Sarı çam gibidir fakat birleşiminde daha çok Terpentin yağı, balsam ve katran içerir ve diğer özellikleri ve de kullanılması Sarı çama benzer. Halep çamı ve Kızıl çamda aynı Sarı çam gibi kullanılır.

D) Fıstık çamı, Nuβ-Kiefer, Pinus pinea
Bu Fıstık çamı da sadece Akdeniz ülkelerinde ve özellikle Türkiya’nin Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde yetişir. Ceviz şeklinde kozalağı olan tek çam türü budur. Cevizi 1,5-2 cm büyüklüğünde iğ şeklinde, süt beyazımsı renkli ve yağlımsı ve de lezzetlidir. Çam fıtığı bal ile ezilerek macun haline getirilir ve kuvvet verici olarak kullanılır. Çam fıstığı ile baldan yapılan macunun cinsel gücü arttırdığı öne sürülmektedir.