Şifalı Bitkiler – Demirhindi, Tamarindus indica

Diğer Adları:
Demir hindi, Tamarinde, Tamarindus indica
Temir hindi
Hint hurması

Familyası:
Sinamekigillerden, Sennagewaechse, Caesalpinaceae

Drugları:
Demir hindi meyvesi: Tamarindrom fructus
Demir hindi püresi (ezmesi): Tamarindorum pulpa

Demir hindinin meyvesi yenir veya püresi elde edilerek ev ilaçları ya-pımında veya natürel ilaç yapımında kullanılır.

Giriş:
Demir hindinin asıl vatanı Afrika’nın tropik bölgeleri olup, buradan önce Hindistan, Malezya ve Endonezya’ya kadar geniş bir alana yayılmış olup en son olarak da orta Amerika’ya, özelikle de Karibik adalarına yayılmıştır. Demir hindi eskiden baklagiller ailesine dahil edilmiş, fakat son yapılan yeni tasnifle demirhindi sinamekigiller ailesine dahil edilmiştir. Demir hindi tropik ülkelerde yetiştiğinden ne almanca, nede Türkçe konu ile ilgili eserlerden bu bitkinin fotoğrafına rastlamadım. Tesadüfen Frankfurt Palmiye Bahçesinde (Palmengarten) Temmuz 1995’de rastladım ve fotoğrafını çektim. Arapça <Tamr hindi> Hint yarımadası anlamına gelir. Türkçedeki demir hindi veya temir hindi diye anılmasının sebebi ise Arapçadan Türkçeye yanlış bir şekilde geçmesinden dolayıdır.

Botanik:
Demir hindi 10-25cm boyunda üst kısmı oldukça sık dallı ve yapraklı, gövdesinin kalınlığı (çapı) 8 metreyi bulur. Yaprakları 10-15 çift karşılıklı olarak dizilmiş 2-3cm uzunluğunda 1-2cm eninde yeşil renkli, kenarları bütün, ortadan uzanan ana damar sanki yaprağın uç kısmını içeri doğru çekiyormuş gibi ve girintili olup iki dişli yaprakmış gibi bir görünüm verir. Ana yaprak karşılıklı dizilen 24-30 yaprakçıktan meydana gelir ve değişken sıra ile dallara dizilmiştir. Çiçekleri yaprak sapı dibinden uzanan bir sap üzerinde 8-12 çiçeğin değişken sıra ile dizilmesi ile meydana gelen salkım şeklindeki çiçek demetlerinden oluşur. Çiçekleri açmadan önce gonca iken önce yeşil sonra kırmızımsı ve açtıktan sonra ise üzeri kırmızı beyazımsı çizgili pembe taç yaprakları ve ortada beyaz bir göbekten meydana gelir. Çiçekleri döllendikten sonra aynı keçiboynuzuna (harnup) benzeyen 10-20cm uzunluğunda 2-4cm eninde siyahımsı esmer renkli içinde 6-10 adet köşeli, esmer, sert çekirdekler ve bunu saran etli, sulu beyaz meyve özü bulunur.

Hasat zamanı:
Sonbaharı toplanan keçiboynuzu (harnup) şeklindeki meyvelerin kabukları soyulur, çekirdekleri, çıkarılır ve geri kalan meyve özü sıcak suda koyulaşıncaya kadar kaynatılır ve elde edilen püre (ezme) ev ilaçları ve natürel ilaç yapımında kullanılır. Malesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutlaka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlar’da açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukca azaltır.

Birleşimi:
a) Meyvelerinin birleşimindeki en önemli maddeler sırası ile organik asit türevleri (%15), Tartarik asit (Üzüm asidi), Malik asit (elma asidi), Potasyumhidrogentartarat ve Formik asit içerir.
b) Aminoasit türevlerinden; Alanin Leukin, Fenylalanin ve serin
c) Eterik yağlardan (Uçucu yağlar); Limonen, Geraniol ve Geranial
d) Ham şekerlerden (%25-30); başta Pektin ve az miktarda diğer glikoz birleşimleri

COOH COOH
l l
HO-C-H HO-C-H
l l
H-C-OH CH2
l l
COOH COOH
Tartarik asit Malik asit
(Üzüm asidi) (Elma asidi)

Tesir şekli:
Müshil yapıcı bir özelliğe sahiptir.

Kullanılması:
a) Üniversite kliniklerinde tedavi denemeleri ve araştırmalar yapılma-mıştır. Bu nedenle bugünkü bilgilere göre 2. sınıf bir şifalı bitkidir. Demir hindi yerine göre daha etkili olan başka bitkiler kullanılmalıdır. Örneğin: Pekliğe karşı Ravent, Keten, Sinameki, Nane, Akdiken veya Gökçek iksiri daha etkilidir. Genellikle demir hindi ezmesi (püresi) sade bazen de sinameki ile karıştırılarak demir hindi macunu yapılır ve müshil ilacı olarak kullanılır. Yetişkinler için bir defada 30-40gr, çocuklar için 2-4gr almak yeterlidir.

Yan tesirleri:
Bilinen bir yan tesiri yoktur.