Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Nedir?

Uyarı eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) okul öncesi dönem ve mektep çağı çocuklarında belirgin ayla gelen bir bozukluktur. Çocuklar davranışlarını yoklama etmede ve dikkatini toplamada sorunlar yaşarlar. “Uygun durmayan,” “hayallere dalan”, “paldır küldür davranan”, “dalgın, unutkan” …vs. gibi o kadar fazla sıfatla nitelendirilen çocuklardır. Görülme olasılığı sıktır, % 4-8 gibi bir oranda görülmektedir; bu da 25-30 kişilik bir sınıfta en düşük 1-2 DEHB olan çocuk görülebileceği anlamına gelmektedir.

DEHB üç asıl bozukluk alanı içerir: dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik.

Dikkat eksikliği ile ilişkili olarak ailelerin en önde gelen şikayeti, dikkat gerektiren konut ödevleri gibi görevlere aleyhinde gönülsüzlük, çocukların devamlı dikkat dağınıklığı nedeniyle ödevlerinin çok uzun sürmesi, eşyalarının kaybetmeleri, başladıkları işleri bitirememeleri, basit ve pervasızca hatalar yapmaları, dinlemiyor gibi görünmeleri ve bazen de düzensiz olmalarıdır.

Dürtüsellik, fıziksel olarak tehlikeli aktivitelere girişme, sınıfta konuşma, sırasını bekleyememe, diğerlerinin konuşmalarının veya oyunlarının arasına girmeyi içerebilir. Dürtüsel davranış keza arkadaşlarla, anne babayla ve öğretmenlerle tartışmalara, arkadaşlar göre reddedilmeye ve ara sıra fiziki kavgalara neden olabilir.

Hiperaktivite de, aileler ve öğretmenler tarafından rahatlıkla görülebilen belirtilerdendir. Sıklıkla kıpır kıpırdırlar, hareket halinde ve “motor takmış” gibidirler.

Belirtileri nelerdir? 

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite bozukluğu birçok çocukta normalde görülebilecek belirtileri içerir, fakat tanıyı koyarken bunların sayısı, süresi ve çocuğun hayatını ne ölçüde olumsuz etkilediği önemlidir. Tanı için çocukta bu iki gruptan birinde veya her ikisinde yer alan belirtilerin en az 2/3’si bulunmalıdır. Ayrıca, belirtilerin 7 yaşından önce başlamış olması ve en az iki öbür ortamda sorun yaratıyor olması gerekir.

Hiperaktivite belirtileri 

Uygun duramazlar.

Oturması gerektiği halde oturamazlar.

Sessiz sakin oyun oynamakta zorluk çekerler.

Yerli gereksiz koşup tırmanırlar.

Çok konuşurlar.

Birçok süre sorulan soru tamamlanmadan cevabını yapıştırırlar .

Her Zaman bir şeylerle uğraşırlar.

Sırasını beklemekte zorlanırlar.

Olaylara ya da konuşmalara müdahale edip yarıda keserler.

Dikkatsizlik belirtileri 

Yönergeleri başından ardına kadar takip edemezler.

Dikkatlerini yaptığı işe veya oyuna vermekte zorlanırlar.

Evde ya da okulda yapacağı işler ve aktiviteler için gereken malzemeleri kaybederler.

Siz konuşurken dinlemez gibi görünürler.

Detayları gözden kaçırırlar.

Derme Çatma görünürler.

Uzun vakit zihinsel mücadele gerektiren işleri yapmakta zorlanırlar ve bunlardan kaçınırlar.

Unutkandırlar.

İlgileri kolayca diğer yönlere kayar.

DEHB nasıl çare ediliyor? 

Ilaç tedavileri hemencecik her yaş grubunda birincil sırayı almaktadır. Ancak çoğu süre (DEHB de benzeşen tanıların da sık olduğunu hatırlayarak) tek başına yeterli gelmemektedir. DEHB olan çocuklarda psikososyal tedavi içerisinde psikoeğitim, akademik organizasyon becerileri ve eğitimi, anne baba eğitimi, davranışsal düzenleme, bilişsel davranışı terapi, sosyal hüner eğitimi, aile ve kişisel terapi yer alır. Psikososyal çare ve ilaç tedavilerinin birlikte kullanımının tedavide oldukça etkin olduğunu göstermiştir.

Davranış düzenleyici yaklaşımlar ve psikoterapiler 

Tavır düzenlemesi DEHB tedavisinde önemli bir yer miktar. Bireysel terapiler, tedavinin fazla önemli bir parçasını oluştururlar: örneğin aile iletişiminde, ilişki biçimlerinde ciddi sorunlar varsa ve sorunlar çocuktaki bozukluğun gidişini negatif etkiliyorsa “aile terapisi” gerekebilir; veya DEHB’nin yanısıra anksiyete, buhran, kendine güven ile ilgili sorunlar varsa kişisel psikoterapi gerekebilir. Çocuğun davranışlarının düzenlenmesinde aile ve öğretmene önemli görevler düşer. Anne-babaların ve öğretmenlerin yapabilecekleri epeyce geniş kapsamlıdır ama özetle bir göz atacak olursak anne-babalar için şunlar söylenebilir:

DEHB yer alan çocukların anne-babaları için 

Dr. Russel Barkley tarafından önerilen 10 kural: 

1. Kurallar koyduğunuz süre bunların çok spesifik olmasına dikkat edin ve onları yazıp asın.

2. Ödülleriniz çocuk için manalı ve dinç ödüller olsun.

3. sıkça geri bildirim verin, çocuğunuza onun ne yaptığının farkında olan olduğunuzu gösterin.

4. Çocuğunuza beklentileri ve planları konusunda yardım edin.

5. Çocuğunuzun iyi günleri olabileceği gibi fena günleri de olabileceğini göz önünde bulundurun.

6. Olumsuzluklar, yapamadığı şeyler ve cezalar hakkında odaklanmaktan ziyade olumlular üstünde odaklanın.

7. Bir kişilik sorunuyla değil biyoloji ile ilgili bir sorunla mücadele etmekte olduğunuzu tekrar tekrar akılda tutun.

8. Çok konuşup öğüt vermeyin, davranışlarınız daha eğitici olacaktır.

9. Espiri anlayışınızı kaybetmeyin ve sabırlı olun.

10. Kendiniz ve çocuğunuza aleyhinde olun. Bu işte birliktesiniz ve elinizden geleni yapıyorsunuz.