Şifalı Bitkiler – Grip otu, Eupatorium perfoliatum L

Diğer Adları:
Grip otu, Wasserhanf, Eupatorium perfoliatum L.
Su keneviri Syn: E. Virginicum
Amerika Grip otu E.connatum Michx.
Su çedenesi E.glandulosum Michx.
Amerikan su keneviri
Kemik ağrıları otu
Baba şifa otu

Familyası:
Bileşikgillerden, Korbblütler, Astereaceae

Drugları:
Grip otu; Eupatorii perfoliati herba
Su keneviri otu çay, tentür ve natürel ilaç yapımında kullanılır fakat yüksek dozda alınması zehirlenmeye neden olabilir.

Giriş:
Grip otunun bilinen ve kullanılan 4 önemli türü mevcuttur. Bun¬lar-dan önemine göre şöyle sıralayabiliriz; Grip otu; Eupatorium perfoliatum, İbn-i Sina otu; E.cannabinum, Al su keneviri otu; E.purpureum, Aroma su keneviri otu; E.aromaticum’u sayabiliriz. Grip otu Amerika’nın Kızılderilileri tarafından üşütme hastalıkları ve sıtmaya karşı az miktarda, ishal yapıcı ve kusturucu olarak da yüksek dozda kullanılmıştır. ABD’lilerin de 1820-1945 yılları arasında ilaç kodeksinde şifalı bitki olarak geçmiş fakat 1945’ten itibaren antibiyotiklerin devreye girmesi ile unutulmuştur. Yeni yapılan araştırmalarda Grip otunun asetilsalisilikasit (aspirin) gibi etkili olduğu ve yan tesirinin de olmaması nedeni ile tercih edilmeye başlandığı gözlenmektedir. Latince Eu;iyi ve pater;baba an kelimelerinden türemiş olan Eupatorium Türkçe Baba şifa otu (iyi babanın şifa otu) anlamına gelir. Vatanı ABD Güney Eyaletleri olan bit¬kinin Türkçe karşılığı olmadığından Baba Şifalı otu veya Grip otu diyebiliriz. Bitki başta; grip ve diğer ateşli üşütme hastalıklarına karşı kullanıldığından Grip otu diye anmak daha uygun olabilir. İngilizce kemik iyileştiren anlamına gelen “boneset” ismi ile anılır. Çünkü grip iken or¬taya çıkan kemik ağrılarını iyileştirir.

Botanik:
Grip otu çok yıllı, 80-150cm boyunda üzeri tüylü, üst kısmı sık çatallaşan, gövdenin üst kısmı yeşil, alt kısmı esmer veya kırmızımsı renklidir. Grip otunun yaprakları karşılıklı ve yapışık, iki yaprak bir yap-rakmış gibi ve de ortasında gövde veya dallar çıkar. İkinci önemli özelliği ise yaprakları adeta buruşturulmuş gibi kırışıktır. Koyu yeşil yaprakları uçlara doğru sivrice, mızrak şeklinde, kenarları dalgalı, 10-20cm uzun-luğunda, 3-7cm enindedir. Çiçekleri beyaz renkli salkım şemsiye görü-nümünde demetler oluşturur, kupları kiremit gibi üst üste, taçları beyaz renkli ve borucuklar şeklindedir. Her çiçek 10-20 taçtan, her demet ise 15-30 çiçekten meydana gelir.

Yetiştirilmesi:
ABD’nin orta ve doğu bölgelerinde yabani olarak yetişen bitki Avrupa’da kültür bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Grip otu Türkiye’nin hemen her bölgesinde rahatlıkla daha çok nemli ve sulak olan bahçe, tarla, bağ, çimenlik vb yerlerde daha gür yetişir.

Hasat zamanı:
çiçek açtığı aylarda 5-10cm yukarıdan kesilerek demet yapılır. Kuru ve havadar yerde kurutulduktan sonra iri ve odunsu gövde atılarak geri kalan kısmı ince kıyılarak özel kaplarda muhafaza edilir. Şayet tentürü yapılacak ise yaprak, çiçek ve sürgünleri taze iken (kuru da olabilir) ince kıyılarak işlenir. Malesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kuru-tulmaz ve mutlaka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birle-şimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depo¬lanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlar’da açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukca azaltır.

Birleşimi:
Birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
a) Sesquiterpenlakton türevleri; Euperfolid, Dihidroeuperfolid, Euperfolin, Euperfolitin, Eufoliatin ve Eufoliatorin ayrıca bu Sesquiterpenlaktonlar Tiglinasitle Esterli şekilde bulunur.
b) 1) Flavonollar; Kâmpferol, Quercetin ve Eupatorin
2) Flavonglikozitler; Astragalin (Kâmpferol-3-β-D-glikozit), Rutin (Quercetin-3-rutinozid), Kâmpferol-3-Rutinosid ve Hyperosid (Quercetin-3-β-D-galaktosit).
c) Polisakkaritler (Heteroglikanlar) iki tür molekül ağırlığına sahip olan türü mevcuttur. Biri 40.000Da iken, diğeri 500.000Da civarındadır ve hidrolizi (suda çözülmesi) ile Rhamnozlar, Arabinozlar, Xylozlar, Galaktozlar, Glikozlar, 4-0-Metilglikuronasitler ve Mannozlardan oluşur.
d) Steroller; Campesterol, β-Sitosterol, Stigmasterol, α-ve β-Amyrin, Lupeol, Taraxsterol, Pseudotaraxsterol ve Dotriaconton
e) Eter yağları %0,05 arasında olup en önemlileri; β-Gurjunen, β-Caryophyllenoksit, Limonen, Linalool, Borneol, Bornylasetat ve Eugenol

Araştırmalar:
1) C.A.Gassinger, G.Wünstel, P.Netter ve ekipleri enfeksiyonel (bulaşıcı) gribe karşı klinik tedavi denemesi yapmışlardır. Bu tedavi denemesinde bir gruba D2 Grip otu tentürü verilirken diğer gruba Asetil-salisilikasit (aspirin) verilmiştir. Tedavi sonunda Grip otu tentürü alan hastaların Asetilsalisilikasit hapı alanlarla aynı sürede iyileştikleri görülmüştür. (ZP.2.92.134)
2) Yaşları 6aylık-1yaş, 1-6yaş ve 6-12yaş grubundaki bebek, küçük çocuk ve çocuklar üzerinde 98 çocuk doktorunun nezaretinde ateşli enfeksiyonlu (bulaşıcı) gribi olan çocuklar üzerine bir haftalık tedavi denemesi yapılmış ve çocukların aynı kimyasal (Paracetamol) ilaç alanlar gibi iyileştiği görülmüştür. Bu gruba bitkisel ilaç (Contra¬mutan) verilirken diğer gruba bitkisel ve kimyasal ilaç verilmiştir. Tedavi süresi sonunda aralarında pek fark olmadan aynı sürede iyileştikleri görülmüştür. (Nhp.12.00.1986)
3) M.Şamil yakalandığı grip, öksürük, burun akıntısı, boğaz şişmesi ve nefes darlığı gibi rahatsızlıklardan (04/01/01) bir türlü uyuyamıyor ve gece boyunca öksürük ve tıkanma nedeni ile ağlıyordu. Ona Heparsülfiris (Kuşpalazına karşı) ve Contramutan damlası verdim. Çocuk 07/01/01 günü rahat uyumaya başladı ve akut enfeksiyonu atlattı.

Tesir şekli:
Terletici, hafif müshil yapıcı, vücudu kuvvetlendirici (tonik), kramp çözücü, idrar söktürücü, hazmettirici, soğuk algınlıklarını gide-ricidir. Çok alınması halinde bulantı yapar ve kusturur.

Kullanılması:
a) Araştırmalara göre başta gribe karşı kullanılır.
b) Halk arasında başta; grip, üşütmeli hastalıklar, ateşli bulaşıcı hasta-lıklar, yukarı nefes yollarındaki balgam, hava değişimi nedeni ile dövülmüş gibi halsizlik, dermansızlık, kemiklerin ağrıma ve sızlaması ve migrene karşı kullanılır. Ayrıca öksürük, bronşit, nefes darlığı, ses kısılması ve romatizmaya karşı etkili olduğu iddia edilmektedir.
c) Homeopati’de; grip, üşütme, romatizma, karaciğer ve safra iltihap-lanması, migren ve baş ağrısına karşı kullanılır.

Açıklama:
Antibiyotikler adından da anlaşılacağı gibi bakterileri Zarasız hale getiren demektir. Bundan da anlaşılacağı gibi virüslere karşı antibiyotikler etkili değildir. Grip ve diğer bulaşıcı hastalıklara (enfeksiyon) ise virüsler sebep olmaktadır. Yapılan araştırmalardan da Grip otunun gribe sebep olan bakteri ve virüsleri zararsız hale getirdiği ve böylece antibiyotiklerden daha iyi olduğu, hem de yan tesirinin olmaması bu bitkiye daha büyük bir değer kazandırmaktadır.

Çayı:
İnce kıyılmış Grip otundan bir kahve kaşığı demliğe konur ve üzerine 300-400ml kaynar su ilave edilerek 5-10dk demlenmeye bırakıldıktan sonra süzülerek içilir. Aşırı dozajda içilirse bulantı ve kusmaya neden olabilir.

Çay Harmanları;

Gökçek Grip çayı I;
>15 gr Mürver çiçeği
>15 gr Ihlamur çiçeği
>40 gr Çörek tohumu
>15 gr Zencefil kökü
>15 gr Grip otu

Gökçek Grip çayı II;
>15 gr Mürver çiçeği
>15 gr Ihlamur çiçeği
>15 gr Papatya çiçeği
>40 gr Çörek tohumu
>15 gr Grip otu

Gökçek Öksürük çayı;
>15 gr Sabun otu kökü
>40 gr Çörek tohumu
>15 gr Sinirli ot
>15 gr Calba çiçeği
>15 gr Grip otu

Gökçek Üşütme çayı;
>15 gr Ihlamur çiçeği
>15 gr Papatya çiçeği
>15 gr Ebe gömeci çiçeği
>15 gr Kuşburnu
>15 gr Grip otu
>25 gr Çörek tohumu

Gökçek enfeksiyonal ve ateşli Grip çayı;
>15 gr Mürver çiçeği
>15 gr Ihlamur çiçeği
>40 gr Çörek tohumu
>15 gr Söğüt kabuğu
>15 gr Grip otu

Gökçek Terleme çayı;
>30 gr Mürver çiçeği
>30 gr Ihlamur çiçeği
>20 gr Grip otu
>20 gr Papatya çiçeği

Grip Çayı (Ateşli Üşütme hastalıklarında)
>20g Söğüt kabuğu
>20g Mürver Çiçeği
>20g Ihlamur Çiçeği
>20g Keçi sakalı Çiçeği
>20g Gripotu

Gökçek Ateşli Hastalıklar Çayı
>30g Söğüt kabuğu
>20g Civanperçemi otu
>20g Gripotu
>20g Kantaron otu
>10g Çentiyan kökü

Grip Çayı
>20g Ihlamur Çiçeği
>20g Söğüt kabuğu
>20g Keçi sakalı Çiçeği
>20g Papatya Çiçeği
>20g Gripotu

Homeopati’de:
Grip otunun taze yaprak, çiçek ve sürgünlerinden 20-30gr ince kıyılarak bir şişeye konur ve üzerine %70’lik 100ml Etanol ilave edilir. şişe güneş ışığından uzakta iki günde bir çalkalamak suretiyle 4-6hafta muhafaza edilir. sonra süzülerek Home¬opati’de<<Eupatorium perfoliatum>> ismi ile anılan tentür elde edilir, bu tentürden 10ml 90ml %70’lik Alkole karıştırıldıktan sonra kullanılır. Bu tentüre D2 denir. Gribin D2 tentüründen günde 3-4defa 10-15damla 4-6hafta süre ile alınır.

Hastalığın belirtileri (semptom):
1) Bütün kemikler ağrıyorsa
2) Kemik ağrıları derin ve acı çektirici veya kırılmış gibi ise
3) Burun sürekli akıyor ve çok hapşırıyorsa
4) Ses kısılması, gırtlak ağrısı ve tahrişli öksürük var ise
5) Mukoza (sümüksü iç deri) çok kuru ve aşırı su içme duygusu varsa
6) Öksürük ağrı verici, kuru ve üzücü ise
Bu gibi hallerde Grip otu tentürü gerekir.

Yan tesirleri:
Grip otunun bilinen bir yan tesiri yoktur. Şayet tarife uyulmaz ise bulantı, kusma ve ishale neden olabilir.

B) İbn-i Sina otu, Wasserlost, Eupatorium cannabium L.
Koyun pıtrağı
Yaban keneviri
İbni Sina’nın tıpta yaptığı hizmetlerden dolayı bu bitkiye İbn-i Sina adı verilmiştir. Yaprakları oldukça kısa bir sapta 3 ayrı yapraktan oluşur ve karşısında da üçlü bir yaprak bulunur. Yaprakları mızrak şeklinde kenarları düzensiz, seyrek dişli, 10-20cm uzunluğunda, 3-6cm eninde ve koyu yeşil renklidir. Çiçekleri geriden şemsiye görünümünde 50-100 çiçek bir arada demet oluşturur ve pembemsi renktedir. Türkiye’nin hemen her bölgesinde yetiştirmek mümkündür. Fakat daha çok nemli ve sulak yerde daha gür yetişir.

Kullanılması:
İbn-i Sina otu hemen hemen Grip otu gibi etki eder ve aynı maksatla kullanılırsa da bu konudaki araştırmalar henüz yeterli değildir. Yan tesiri de aynı Grip otu gibidir.

C) Büyük Su kenevir otu, Roter Wasserhanf, Eupatorium purpureum L.
Al Su keneviri otu
Kırmızı Su keneviri otu
Vatanı ABD’nin Güney Eyaletleri olan Büyük Su keneviri otunun boyu 3,5m’yi bulabilir ve gövdesinin kahverengimsi kırmızı olması nedeni ile kırmızı veya Su keneviri otu diye anılır. Yaprakları gövde üzerindeki boğumlardan aynı anda çıkar ve rozet şeklinde 5 yapraktan meydana gelir. Her yaprak 10-25cm uzunluğunda, 4-8cm eninde, mızrak şeklinde ve kenarları dişli, çiçekleri pembemsi kahve renkli ve her çiçek demetinde 100’e yakın çiçek bulunur.

Kullanılması:
Bu türün diğerlerinden farkı otu yerine kökünün kulla-nılmasıdır. Kökleri aynı Grip otu gibi kullanılır fakat yeterince araştırma yapılmamıştır.

D) Aroma Su keneviri otu, Wohlrichender Wasserhanf, Eupatorium aromaticaum
Vatanı yine ABD’nin Güney Eyaletleri olup sahile yakın yörelerde topluca yetişir yaprakları kalp şeklinde, uca doğru sivricedir. Yaprak üzerindeki damarlar derince ve kahverengimsidir. Çiçek demetleri beyaz renkte, olgunlaşan tohumları grimsi tüylerle uçar. Diğer özellikleri aynı yukarıdaki gibidir.