Şifalı Bitkiler – Şifalı Bitkilerin Faydaları – İbrahim Gökçek Şifalı Bitkiler ve Alternatif Tıp
Diğer Adları:
Hamamelis, Hamamelis, Hamamelis virginiana
Sihirli ceviz Syn: Hamamelis macrophylla
Sihirli fındık “ dioica
Cadı fındığı Trilopus nigra
Sihirli cadı “ virginiana
Virjinya Hamamelisi
Familyası:
Hamamelisgillerde, Hamamelisgewâchse, Hamamelidaceae
Drugları:
Hamamelis yaprakları; Hamamelis folium
Hamamelis kabukları; “ cortex
Hamamelisin yaprak ve kabukları çay, sargı, fitil, tentür ve natürel ilaç yapımında kullanılır.
Giriş:
Hamamelisin bilinen 100’e yakın türü mevcuttur ve bunlardan sadece Virjinya Hamamelisi tıbbi maksatla kullanılır ve diğerlerinin böyle bir özelliği yoktur veya bilinememektedir. Hamamelis mollis süs bitkisi olarak Avrupa’da ve Amerika’da yetiştirilir ve Hamamelis Japonica ise enelikle Orta ve Kuzey Japonya’da süs bitkisi olarak yetiştirilir ve yabani olarak kendiliğinden yetişir. Bizi ilgilendiren Şifalı Hamamelis (Virjinya Hamamelisi); Hamamelis virginiana 1736’da İngiliz asıllı botanikçi Collinson tarafından Avrupa’ya getirilmiş, önce süs bitkisi olarak yetişti¬rilen bitki daha sonra Şifalı bitki olduğu için bir dizi araştırması yapıl¬mıştır. Latince Hamatus, kancalı, melum, elma anlamına gelir ve Kancalı elma gibi bir anlam çıkar.
Botanik:
Hamamelis 1-8m boyunda olan küçük bir ağaççık olup birçok bakımdan fındığa benzer, yani bazen çalı bazen e küçük bir ağaç gibi olabilir. Sonbaharda yapraklarının solup dökülmeye başladığı an, çiçek açmaya başladığından Cadı fındığı, Sihirli fındık, Sihirli ceviz veya Sihirli çalı diye anılır. Yaprakları 5-10cm eninde, 10-15cm uzunluğunda, ters yumurta şeklinde, kenarları kertikli, üst ve alt yüzeyi hafif tüylü, kısa saplı ve yeşil renklidir. Çiçeklerinin kupa yaprakları 4, döllenme tozlukları 4 adet olup, taç yaprakları 1-1,5cm uzunluğunda 2-3mm eninde, altın sarısı renkte ve şerit şeklindedir. Meyveleri fındıktan küçük iki bölümlü, kapsül şeklinde, her kapsül bölümünde bir tohum bulunur ve olgun¬la¬şınca bu kapsüller ortadan çatlar ve yağlımsı tohumları çevresine fırlatır.
Yetiştirilmesi:
Çalılıklar, orman kenarları, sahil yamaçları, ırmak kenar-ları, kumluklar ve humuslu taşlı topraklarda rahatlıkla yetişir.
Hasat zamanı:
Yaprakları Haziran’dan Eylül’e kadar toplanarak hemen gölgede kurutulur, ince kıyıldıktan sonra ve özel kaplarda muhafaza edilir. Kabukları; dallarının kabukları Mayıs’tan Temmuz’a kadar soyula¬rak gölgede kurutulur ve ince kıyıldıktan sonra özel kaplarda muhafaza edilir. Malesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutlaka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlar’da açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukca azaltır.
Birleşimi:
Yapraklarındaki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
a) Tanin ve Tanin türevleri %5 oranında olup bu da
1) Gallotaninler; Catechin (Kateşin), Gallocatechin, (-)-Epicatechin, Epigallocatechin ve kabuklarında çok az fakat yaprakalrınhiç olmayan hamamelitanin içerir.
2) Proantocyanidinler (Proantosiyanidi,nler); Cyanidin, Delphinidin, Leucocyanidin ve Leucodelphinidin
b) 1) Flavonlar %1,9; Kâmpferol, Quercetin, İzoquercitrin ve Myricetin içerir.
2) Flavonglikozitler; Myricetin-3-glikozit içerir.
c) Eterik yağ türevleri %0,01-0,5 oranında olup bunun +40’ını alifatil alkoller, %15 alifatik ve Ester, %25 Karbonik bileşiklerden oluşur.karbonik bileşiklerden; n-Hexen-2-al(%10), Asetaldehid (%3-4), α-Jonen (%3-4) ve β-Jonen (%1) içerir.
d) Ayrıca Gallikasit %6,5 ve Kahve asidi %13 oranında bulunur.
Kabuklarının birleşimindeki maddeleri ise şöyle sıralayabiliriz; kabuğu¬nun birleşimindeki Tanin türevleri yapraklarınkinden iki kat daha fazladır ve içerdikleri hemen hemen aynıdır. Sadece çok az bir farklılık gösterir ve buda kabuklarında takriben %6-12 oranında Hamamelitannin bulunur.
Araştırmalar:
Hamamelis yaprak ve kabuklarının ekstresinden ede edilen natürel ilaçla (merhem, damla ve fitil) bir düzine tedavi denemesi yapılmıştır. H.Michaelis ve ekibi 1952 Baldır ülseri, T.Kundroft 1954’de Flebit, H.Becker 1959’da Varis, A.Wittler 1963’de Baldır ülseri ve basur, M.A.Bauchwitz 1975’de Baldır ülseri, B.Sorkin 1980’de Ekzema, R.Pfister 1981’de Ekzema, D.K.James 1989’da Episiotomie, M.Swoboda 1991’de Ekzema ve H.G ve ekibi 1991’de Basur rahatsızlığı olan hastalar üze¬rinde tedavi denemeleri yapmışlardır.
1) Psişik rahatsızlığı (Intertrigo) olan 30 hasta üzerinde Hamamelis losyonu (Deksin Basic-Lostion) ile 3 ay süren tedavi denemesi yap-mışlar ve bunların 18’i tamamen, 9’u ise büyük oranda iyileş¬mişlerdir. (Nhp.5.99.774)
2) Steinhart ve ekibi 1982’de Basur rahatsızlığı olan 70 hasta üzerinde Hamamelis ekstresinden elde edilen merhemle tedavi denemesi yapmışlardır. bu tedavi denemesine katılan hastaların %98,2’si ra¬hat¬sız-lıklarından tamamen kurtulduklarını beyan etmişlerdir. (ZP.93.155)
3) Swoboda, Maver ve ekibi 1991’de nörodermatoz hastalığı olan 22 hasta üzerinde Hamamelis merhemi ile tedavi denemesi yapmış¬lardır. Hastalarda görülen kabuk bağlama, kızarıklık, kaşıntı, ışığa karşı duyarlılık ve sulanma gibi rahatsızlıkları aynı Kortizonlu merhemler (Bufexamac) kadar etkili olduğu ve bu tür rahatsızlıkları iyileştirdiğini tespit etmişlerdir. (Age)
4) More, James ve ekibi 1989 yılında ameliyat sonrası yaraları iyileş-tirmek için (Episiotomie) Hamamelis suyu ile pansuman yapmışlar ve yaraların kısa sürede iyileştiğini tespit etmişlerdir. (Age)
Kullanılması:
a) Araştırmalara göre Hamamelis preparatları başta; basur, varis, flebit (toplardamar iltihaplanması), nörodermatoz (besin alerjisi nedeniyle ortaya çıkan kaşıntılı, kabarcıklı, sulu ve kızarık ekzema), pişik (Intertrigo), baldır ülseri (ucus cruris) ve episitomiye (ameliyat sonrası iyileştirme tedavileri) karşı kullanılır.
b) Komisyon E’nin 21.08.1985 tarih ve 154 nolu Monografi bildirisine göre Hamamelis yaprak ve kabuklarının çayı veya ekstresinden elde edilen natürel ilaçlar başta hafif deri yaralanmaları, deri ve muko¬zanın iltihaplanması, basur ve varise karşı kullanılır.
c) Homeopati’de; Hamamelis tentürü başta Varis, toplardamar iltihap-lanması (flebit), basur, burun kanaması, beyaz akıntı, haya iltihaplanması, yumurtalık iltihaplanması, baldır ülseri ve pişiğe karşı kullanılır.
d) Halk arasında ağız içi ve dişeti iltihaplanması ve ishale karşı kullanılır.
Açıklama:
Hamamelis yaprak ve kabuklarının ekstresi sırasında Tanin türevlerinden Hamamelitanin ekstreye geçmemesine rağmen Hamamelis ekstresi etkilidir. Bu etkinin Flavonlar ve Flavonglikozitler ve Eterik yağ-ların etkili olduğu ve de serbest radikalleri etkisiz hale getirdiği tespit edilmiştir. Hamamelitaninler ise iltihapları önleyici özelliğe sahiptir.
Çayı:
Hamamelis yaprak ve kabuklarından 2 kahve kaşığı demliğe konur ve üzerine 300-400ml kaynar su ilave edilerek 10-15dk demlenmeye bırakıldıktan sonra süzülerek içilir.
Çay Harmanları;
Gökçek Variz çayı;
>30 gr Devedikeni tohumu
>30 gr Hamamelis yaprağı
>30 gr K.yonca otu
>10 gr Arnika çiçeği
Gökçek Basur çayı;
>30 gr Çobançantası otu
>20 gr Hamamelis yaprağı
>30 gr K.yonca otu
>10 gr Civanperçemi otu
Gökçek Flebit çay;
>30 gr Hamamelis kabuğu
>20 gr Alıç yaprak ve çiçeği
>20 gr K.yonca otu
>20 gr Civanperçemi otu
>10 gr Arnika çiçeği
Gökçek Deri çayı
>30 gr Hamamelis yaprak ve kabuğu
>20 gr Ayrık kökü
>20 gr Papatya çiçeği
>10 gr Civanperçemi otu
>10 gr Ceviz yaprağı
>10 gr Y.hindiba kökü
Gökçek Deri çay
>30 gr Hamamelis yaprak ve kabuğu
>20 gr Menekşe otu
>20 gr Hindiba otu ve kökü
>10 gr Şahtere otu
>10 gr Pıtrak kökü
>10 gr Civanperçemi otu
Gökçek Deri çayı;
>30 gr Hamamelis yaprak ve kabuğu
>20 gr Menekşe otu
>20 gr Yavşan otu
>10 gr Civanperçemi otu
>10 gr Zufa otu
>10 gr Sefa çiçeği
Gökçek Yara çayı;
>20 gr Sinirli ot
>20 gr Menekşe otu
>20 gr Koyungözü otu
>20 gr Hamamelis yaprağı
>10 gr Kılıç otu
>10 gr Arnika çiçeği
Gökçek Basur çayı
>30 gr Hamamelis kabuğu
>20 gr K.yonca otu
>20 gr Civanperçemi otu
>20 gr Çobançantası otu
>10 gr Çentiyan kökü
Gökçek ishal çay (çocuklar için);
>25 gr Hamamelis yaprağı
>25 gr Böğürtlen yaprağı
>20 gr Adaçayı yaprağı
>20 gr Papatya çiçeği
>10 gr Nane
Gökçek Ekzem çayı
>20 gr Hamamelis yaprak ve kabuğu
>20 gr Menekşe otu
>20 gr Y.hindiba kökü
>20 gr Huş yaprağı
>20 gr Altın başak otu
Gökçek Ekzema çayı
>20 gr Hamamelis yaprak ve kabuğu
>20 gr Altın başak otu
>20 gr Hindibaotu ve kökü
>20 gr Menekşe otu
>10 gr Civanperçemi otu
>10 gr Ceviz yaprağı
Gökçek Ekzema çayı
>20 gr Hamamelis yaprak ve kabuğu
>20 gr Menekşe otu
>20 gr Ayrık kökü
>20 gr Hindibatu ve kökü
>10 gr Şahtere otu
>10 gr Civanperçemi otu
Homeopati’de:
Hamamelis dal ve kabuklarından 20gr ince kıyılarak bir şişeye konur ve züerine 80ml %70’lik alkol ilave edilerek güneş ışınlarından uzakta mhafaza edilir ve iki günde bir çalkalanır. Bu nesne 4-6hafta sonra süzülerek Homeopati’de <<Hamamelis>> adı ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden günde 3-5defa, 10-15damla, 4-6hafta süreyle alınır.
Hastalığın belirtileri (semptom):
1) Toplardamar iltihaplanması, tıkanması ve genişlemesi varsa
2) Bütün eklemlerin sızlaması ve ağrıması veya dövülmüş-yaralanmış gibi hissetme
3) Kanamalar yavaş, koyu aynı düzende akarsa
4) Basur, varis ve toplardamar iltihaplanması aşırı ağrılı ise
5) Toplardamarlar dolu, genişlemiş ve dokununca ağrırsa
Bu gibi hallerde Hamamelis tentürü gerekir.
Hamamelis ekstresi:
Hamamelis dal kabukları ve yapraklarından eşit oranda alınarak Etanol ve su karışımı ile ekstraksiyonu yapılarak ekstresi elde edilir. Bu ekstre natürel ilaç, kolonya, parfüm, tıraş losyonu, el ve yüz merhem ve fitil yapımında kullanılır.
Yan tesirleri:
Hamamelis yaprakları %4-5, kabukları %6-12 oranında Tanin içerir. Şayet uzun süre ve yüksek dozda Hamamelis kabuk ve yapraklarından yapılan çay kullanılırsa karaciğer, mide, bağırsak, pank-reas ve dalak rahatsızlıklarına neden olabilir.
