Şifalı Bitkiler – Hıthıt, Ferula assa-foetida

Diğer Adları:
Hıthıt, Asant, Ferula assa-foetida
Şeytan otu
Şeytan Tersi
Cennet otu
Haltit
Kudret otu
Hiltit

Familyası:
Maydanozgillerden, Doldengewaeche, Apiaceae

Drugları:
Hıthıt zamkı: Asa foetida
Hıthıt tentürü: Asa foetida
Hıthıt köklerinden elde edilen Zamktan çay, tentür, eter yağı ve natürel ilaç yapımında kullanılır.

Giriş:
Hıthıt maydanozgillerden olup bu grubun bir alt grubu olan ferulagillerdendir. Ferulagillerden en çok kullanılan ve bilinen türler şunlardır. Şeytan otu: ferula assa-foetida, Sümbül otu: ferula sumbul, Çakşır: ferula claeochytris (ferula meifolia) Türkmen kasnısı: ferula gummosa (ferula galbaniflua) ve çok az kullanılan kalitesiz İran kasnısı: ferula persica’yı sayabiliriz. Bunlardan bizi en çok ilgilendiren Hıthıt ve Çakşır otu olup diğerleri burada pek değinmeyeceğiz. Latince ferula çabuk anlamına, foetida ise pis kokulu anlamına gelir. Buradan da pis kokulu anlamı çıkar. Türkçede çok kökü anlamına şeytan pisliği diye anılır yine Almancada pis koku asant diye anılır. Bitki doğu ülkelerinde cennet otu diye anılırken batı ülkelerinde şeytan pisliği olarak adlan¬dırılmaktadır. Hıthıt veya cennet otu diye anılmaktadır. Bitki zamkının çayı içilirse içerideki bütün pislikleri dışarı çıkarır bu nedenle cennet otu diye anılmıştır. Vatanı Horasan, Güney Türkistan ve Afganistan’da yabani olarak yetişir ve Türkiye’de yetiştirmekte mümkündür.

Botanik:
Hıthıt 1-3metre boyunda dikine yükselir, üst kısımları çatal¬laşır, gövdesi yuvarlak ve yeşil renklidir. Yaprakları 40-70cm uzunluğunda 20-35cm eninde bileşik yapraklardan oluşur ve her yaprağı oluşturan kanatlarda kendi aralarında tekrar parçalara ayrılır. Yan yaprakların her parçası ince uzun, kenarları bütün ve koyu yeşil renklidir. Çiçekleri şem-siye şeklindeki demetlerden oluşur ve bu demetlerde yine şemsiyeciklerden meydana gelir. Çok küçük olan çiçeklerin taç yaprakları daha da küçük ve beyaz renkte, ortadaki döllenme tozlukları altın sarısı renkte olup bir şemsiyecikte 20-30 adet ve bir şemsiyede 15-30 adet şem¬siyecik bulunur.

Yetiştirilmesi:
Mart’ta çamlık, yastık, saksı veya seralara ekilir ve fide-leri Nisan’da bahçe veya tarlalara ekilir.

Hasat zamanı:
Hıthıt kökünün bir kısmını dışarı çıkacak şekilde yandan açılır ve küçük bir parça kesilir ve buradan akan sıvı kirletilmeden toplanır. Daha sağlıklı olanı ise hıthıt olgunlaştıktan sonra Temmuz’dan itiba-ren kökler sökülür temizlenir ve önce bir dilim kesilir oradan akan madde alınır ve yeniden ince bir dilim kesilir ve bu böyle devam eder. Önce beyaz sonra bal rengini alan kristalleşen madde zamk şeklini alır. Bu zamk’a kısaca hıthıt’da denir ve kuruduktan sonra ya öğütülerek toz haline getirilir veya kırılarak parça halinde satılır. Günümüzde ise genellikle su buharı ile damıtılarak (destilasyon) eter yağı (uçucu yağ, esans) elde edilir ve bu kullanılır, şayet homeopatide kullanılacak ise zamklar toz haline getirildikten sonra işlenir.

Birleşimi:
Birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
a) Reçine türevleri %30-60 arasında olup önemlileri Ferulaasit, Ferulaasitester ve Umbelliferon
b) Zamk türevleri %20-30 arasında olup en önemlileri Glukronasit, 4-metilglukuronasit, galaktozlar, arabinozlar ve az miktarda rhamnozlar içerir.
c) Eter yağı türevleri %7-12 arasında olup bu da İzobtil-propenildisülfit, pasorin, vanillin ve foetidin
d) Vitaminler, mineraller ve kumarinler içerir.

Özellikleri:
Isıtıcı, kuru ve sarımsak gibi özel kokuludur.

Tesir şekli:
Teskin edici, tansiyon düşürücü, hazmettirici ve cinsel gücü artırıcıdır.

Kullanılması:
1) Üniversite kliniklerinde tedavi denemeleri ve araştırmalar yapılma-mıştır. Bu nedenle bugünkü bilgilere göre 2. sınıf bir şifalı bitkidir. Hıthıt yerine göre daha etkili olan başka bitkiler kullanılmalıdır. Örneğin Sinirsel ağrılara karşı Acı biber, Boğan, B-Vitaminleri, veya Gökçek İksiri daha etkilidir. Korkuya karşı Kava-kava, Kılıç otu, Kedi ot kökü preparatları veya Gökçek İksiri daha etkilidir.
2) Halk arasında; Histeri, nevastani, iç huzursuzluk, korku, sindirim bozukluğu, ülser (iyileşmeyen yaralar), pis kokulu yaralar, dolama, şişkinlik, kemik erimesi ve kemik ağrılarına karşı kullanılır. Hıthıt her türlü pis kokulu ter, idrar, yellenme, nefes ve defi-hacete karşı kulla-nılır.
3) Homeopati’de; histeri (hasta olmadığı halde hastaymış gibi hastalık taklitlerini yapma isteğini kontrol edememe gibi hallerle anlaşılan ruhsal bir hastalık), nevrastani (sinirsel yorgunluk), yemek borusu krampı, kabızlık, gastrit, astım, burun kanaması, kemik derisinin iltihaplanması, şeker nedeniyle kangren, baldır ülseri, süt yapamama (emzikli kadınlarda), hava ve yer değişimi sonucu ortaya çıkan ra¬hat-sızlıkları (aerophagie=arofaji), irritis, irisilt iltihabı ve otiti (kjulak iltihabı)se karşı etkili olduğu bilinmektedir.
4) Aroma tedavisinde hıthıt zamkı veya taze kökü su buharı ile damı-tılarak eter yağı (uçucu yağı) elde edilir. Bu yağdan 1-2damla kesme şeker ve bir parça ekmekle alınır. Hıthıt yağı alınınca çok pis bir koku etrafa yayar. Bu nedenle insanların içine çıkılacağı zaman kullanılma-malıdır. Aksi halde çok zor duruma düşülebilir. Hıthıt yağı genellikle cinsel gücü artırmak için kullanılır.

Çayı:
Hıthıt zamkından küçük bir parça 1-1,5gr veya to0zundan 1gr demliğe konur ve üzerine 200-300ml kaynar su doldurulur v eriyene kadar karıştırılır ve de çay gibi içilir.

Homeopati’de:
Hıthıt zamkı toz haline getirildikten sonra 20gr bir şişeye konur ve üzerine 80ml %70’lik etanol ilave edilerek güneş ışığından uzakta iki günde bir çalkalanarak 4-6ay muhafaza edildikten sonra süzülerek Homeopati’de <<Asafoetida>> adı ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden günde 10-15damla, 4-6hafta süreyle alınır.

Hastalığın belirtileri (semptom):
1) Dokunmaya karşı aşırı duyarlılık gösterme
2) Boğazda şişkinlik veya başa çivi batıyormuş gibi histerik davranışlar
3) Midede gaz ve ekşime
4) Mide ve bağırsaklardaki gaz yukarı doğru basınç yapar
5) Yaralar ve fistüller çok duyarlı ve salgılar pis kokulu
6) Ağrılar periyodik içerden dışarı veya dışarıdan içeriyedir
7) Bağırsak hareketleri geri doğru basınç yaparsa
8) Sanki midedeki havalı şişkinlik boğazdan çıkacakmış gibi ise
9) Bütün atılan maddeler ter, tükürük, nefes, kulak akıntısı, idrar, gaita, yara suyu, balgam, yani hepsi çok pis kokar

Aromaterapisi:
Hıthıt zamkı öğütülerek toz haline getirildikten sonra veya kökleri taze iken su buharıyla damıtılır ve eter yağı elde edilir. Hıthıt yağı (eter yağı=uçucu yağı) çok kuvvetli olup günde 3-5defa 1-2damla bir parça ekmek veya kesme şekere damlatılarak alınır. Hıthıt yağını aldıktan sonra kişi bütün dışarı attığı maddeleri ter, tükürük, idrar, nefes, gaita, iltihap vb. çok pis kokar ve bu nedenle kişi toplum içine karışacağı zaman (işyeri, kahvehane, camii, spor merkezleri ve eğlence yerleri) asla kullanmamalıdır.

Yan tesirleri:
Bilinen bir yan tesiri yoktur, fakat eterik yağı çok etkili ve pis kokulu olduğundan dikkat edilmelidir. Ben şahsen daha az etkili olan tentürünü denedim ve doğrusu kullandığıma pişman oldum.

B) Çakşır otu, Türkische Asant, Ferula clarochytris (ferula meifolia)
Çakşır Türkiye’nin Adana, Mersin ve Hatay bölgelerinde yabani olarak yetişmektedir. Kökleri kurutulduktan sonra toz haline getirilir sonra bal ile karıştırılarak alınır ise insanın cinsel gücünü artırır. Birleşimindeki eter yağ türevleri % 0,6-0,8 arasındadır ve kullanılış şekli yukarıdakine benzer.

Çay:
Çakşır kökünden 2 tatlı kaşığı demliğe konur ve üzerine 300-500ml kaynar su ilave edilerek 5-10 dakika demlemeye bıraktıktan sonra süzülerek içilir.

Çay Harmanları;

Gökçek Erkeklerin cinsel gücünü artırıcı çay;
>50 gr Çakşır kökü
>20 gr Laden otu
>20 gr Ginseng kökü
>20 gr Eğri kökü

Erkeklerin cinsel gücünü artırıcı çay;
>50 gr Çakşır kökü
>30 gr Ginseng kökü
>15 gr Eğri kökü
>5 gr Adamotu kökü

Kadınların cinsel gücünü artırıcı çay;
>50 gr Çakşır kökü
>25 gr Hayıt tohumu
>25 gr Süpürge otu

Kadınların cinsel gücünü artırıcı çay;
>50 gr Çakşır kökü
>25 gr Laden otu
>25 gr Hayıt tohumu,

Yan tesirleri:
Bilinen bir yan tesiri yoktur.