Şifalı Bitkiler – Ihlamur, Tilia cordata Miller

Diğer Adları:
Ihlamur, Linde, Tilia cordata Miller
Tilia platyphyllos SCOPOLI

Familyası:
Ihlamurgillerden, Lindengeâchse, Tiliaceae

Drugları:
Ihlamur çiçeği; Tiliae flos
Ihlamur yaprakları; Tiliae folium
Ihlamurun genellikle çiçekleri ve nadiren de yaprakları çay ve natürel ilaç yapımında kullanılır.

Giriş:
Ihlamurun bilinen 25 alt türü mevcuttur ve bunlardan en çok kullanılanları Küçük yapraklı Ihlamur (Kış Ihlamuru); Tilia cordata MILLER, Büyük yapraklı Ihlamur (Yaz Ihlamuru); Tilia platyphyllos SCOPOLI en çok kullanılan ve ikisi arasında kullanım bakımından pek ayırım yapılmaz. Gümüş Ihlamuru; Tilia tomentosa MOENCH bu tür ge¬nellikle Türkiye ve Kuzey Akdeniz ülkelerinde kullanılır. Ayrıca Kafkas¬larda Kafkas Ihlamuru; Tilia rubra, Amerika Ihlamuru; Tilia americana L., Çin Ihlamuru; T.chinensis MAXIM ve Hollanda Ihlamuru; Tilia vulgaris gibi bölgesel olarak da kullanılan Ihlamur çeşitleri mevcuttur. Fakat en hoş kokulu ve en çok kullanılan türler Yaz ve Kış Ihlamuru olup diğerleri henüz yeterince incelenmemiştir. Yaz Ihlamuru Mayıs ortalarına doğru çiçek açmaya başlar ve bunu 14 gün sonra Kış Ihlamuru takip eder.

Botanik:
Yaz Ihlamurunun (Büyük yapraklı Ihlamur) yaprakları Kış Ihlamuruna göre büyükçe, alt yüzeyinin damarlı olan kısımlarında beyaz tüyler mevcuttur. Kış Ihlamurunun yaprakları biraz daha küçük ve alt yüzeyindeki damarların üzerinde kahverengimsi tüyler mevcuttur. Her iki türünde yaprakları kalp şeklinde, alt yüzeyi koyu yeşil ve kenarları kertiklidir. Çiçeklerle yapraklar arasında bir tane kanat yaprak bulunur ve bu yaprak oval şekilde olup açık yeşil renktedir. Kanat yaprak hafif olması nedeniyle rüzgârlı havada olgunlaşan tohumları uzak yerlere taşınır ve bu yapraklarda genellikle çiçeklerle toplanarak kurutulur ve kullanılır. Yaz Ihlamurunun çiçek salkımında 3-5çiçek ve Kış Ihlamu¬runun salkımında 5-13çiçek bulunur yani Kış Ihlamuru daha verimlidir. Çiçekleri sarımsı beyaz 5 adet küçük oval taç yapraklar ortada bir göbek ve onun etrafında ucu esmerimsi döllenme tozlukları bulunur.

Yetiştirilmesi:
Türkiye’nin hemen her bölgesinde Ihlamur problemsiz yetişir. Şayet park, bahçe, cadde, sokak ve bulvarlara Ihlamur ağacı ekilirse hem çevre kirliliğine karşı çevremizi güzel kokulu Ihlamur ile korumuş olur hem de başta arılar olmak üzere diğer böceklere yaşama şansı vermiş oluruz.

Hasat zamanı:
Mayıs ayından Ağustos’a kadar Ihlamur çiçekleri top¬lanır. Çiçeklerin hemen açtıktan sonra toplanması ile kaliteli Drug (ilaç) elde edilir. Fakat asla yol kenarları, otoban kenarları ve kimya fabrika¬larının civarında yetişen Ihlamurların çiçekleri toplanmamalıdır. Çünkü kirli çevreden toplanan çiçeklerle sağlığımız tehlikeye atarız. Çiçeklerle birlikte kanat yapraklarda toplanır, kurutulur ve kuruturken ısının 40˚’den fazla olmaması gerekir.
Malesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutlaka gölgede kurutul-malıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlar’da açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukca azaltır.

Birleşimi:
Çiçeklerinin birleşimindeki maddeleri sırası ile şöyle sırala-yabiliriz;
a) Flavonit türevleri %1 civarında olup başta; Rutin, Hyperosid, Quercitirin, Isoquercitirin, Astragalin, Tilirosid (6-p-Kumasit-ester Tilirosid), Kâmpferol, 3-O-Gluco-7-O-rhamnosid ve Kâmpferol-3,7-dirhamnosid içerir.
b) Fenolasitlerden; p-Kumarasit, Chlorogenasit ve Kahve asidi en önemlisidir.
c) Sabit yağlardan; Palmitinasit, Linolasit, Linolenasit ve Oleik asit
d) Eter yağı türevleri %0,04-0,1 oranında bulunur ve en önemlileri; 1) Monoterpenler; 1,8 Cineol, Linalool, Campfer, Carvon, Geraniol, Thymol, Carvacrol, Anethol, Eugenol ve Campher
e) Sesquiterpenler; β-Caryophyllenoxid, Farnesol ve β-Caryophyllen
f) Ayrıca Tanen, Musilaj ve Tocopherol (E-vitamini) içerir.

Tesir şekli:
Sinirleri kuvvetlendirici, teskin edici, uyutucu, kramp çö¬zücü, terletici, idrar söktürücü, damarları hafif büzücü, göğsü yumu¬şatıcı, kuvvetlendirici, hafif müshil yapıcı, İmmünü kuvvetlendirici ve ısıtıcı özelliklere sahiptir.

Araştırmalar:
Chicago Üniversitesinde Çocuk doktorları Traısmann, Hardy ve ekibi gripli çocukları üç gruba ayırmışlar ve ayrı ayrı tedavi metotları uygulamışlardır. Birinci gruptaki 55 çocuğa sadece Ihlamur çayı verilmiş ve yatak istirâhati, İkinci gruptaki 37 çocuğa Ihlamur çayı Sulfanomid’le, Üçüncü gruptaki 67 çocuk ise sadece antibiyotikle tedavi edilmiştir. Bu deneylerin sonucunda sadece Ihlamur çiçek çayı ile tedavi olanlar daha kısa sürede iyileşmişler ve de kimyasal antibiyotiklerin yan tesirlerinden de korunmuşlardır. (LP.265)

Kullanılması:
a) Araştırmalara göre grip’in daha kısa sürede iyileşmesini sağlar.
b) Komisyon E’nin 01/09/1990 tarih ve 164nolu Monografi bildirisine göre başta; üşütme hastalıkları ve öksürüğe karşı kullanılır.
c) Halk arasında; Ihlamur çayı başta üşütme hastalıklarından; öksürme, grip, boğazı üşütme, bronşit, böbrekler ve mesane nezlesi, mide ve bağırsakların nezlesi gibi rahatsızlıklara karşı kullanılır.

Açıklama:
Ihlamurun en belirgin özelliğinin terletici olmasıdır. Bazı ya-zarlar bu özelliğinin birleşimindeki 70 çeşit Eter yağı türevlerinden dolayı olduğunu, bazıları da Musilajın ve diğer bir grup ise Flavonitlerin bu etkiyi yaptığını ileri sürmektedirler. Hatta Ihlamurun terletici özelliğe sahip olmadığını bunun sıcak suyun bir etkisi olduğunu ileri sürenler bile vardır. Fakat şurası bir gerçektir ki Ihlamur, Mürver, Papatya ve Jaborandi gibi çok iyi bir terletici olduğu binlerce yıllık tecrübe ve yeni yeni yapılan klinik araştırmalar bunu ispatlamaktadır. Ihlamur aynı zamanda sinirleri teskin edici ve iyi bir uyutucu bitkisel ilaçtır. Şayet kişi uyuyamıyor ise akşamları içeceği 1-2bardak Ihlamur çayı rahat ve iyi bir uyku kazandırır. Uyumayan küçük çocukları ve bebekler Ihlamur çayının demiyle banyo yapılır ise güzel bir uyku alırlar. Almanya’da satılan kaliteli bir çocuk şampuanı Ihlamur ve Papatya çiçeklerinin ekstresinden yapılır. Bu şampuanı yıllardır bende kullanmaktayım. Zira büyüklerin kul¬la¬ndığı şampuanlar insan sağlığına oldukça zararlıdır. Ihlamur çiçek¬lerinin bir diğer özelliği de Göz nezlesi ve iltihaplarına karşı iyi biri ilaç olmasıdır. Ayrıca insanın direncini artırır, immün sistemini (bağışıklık sistemi) kuvvetlendirerek başta virüs ve bakterilerin neden olduğu bulaşıcı hastalılar, üşütme hastalıkları ve gribin kısa zamanda yenilme¬sini ve kişinin yeniden sağlığına kavuşmasına yardımcı olur.

Çayı:
İki kahve kaşığı ıhlamur çiçeği demliğe konur ve üzerine 300-500ml kaynar su ilave edilerek 5-10dk bekletildikten sonra süzülerek içilir.

Çay Harmanları;

Gökçek terletici çayı (ateşli hastalıklarda terlemek isteniyorsa);
>20 gr Söğüt kabuğu
>20 gr Mürver çiçeği
>20 gr Ihlamur çiçeği
>20 gr Huş yaprağı
>10 gr Ergeç sakalı çiçeği
>10 gr Papatya çiçeği

Gökçek Bronşit çayı;
>20 gr Rezene tohumu
>20 gr Kekik otu
>15 gr Adaçayı yaprağı
>10 gr İzlanda yosunu
>10 gr Ihlamur çiçeği
>10 gr Hatmi kökü
>15 gr Sinirli ot

Gökçek Grip ve ateşli üşütme hastalıkları çayı;
>30 gr Ihlamur çiçeği
>30 gr Mürver çiçeği
>20 gr Söğüt kabuğu
>5 gr Meyan kökü
>5 gr Ebe gömeci çiçeği
>10 gr Papatya çiçeği

Gökçek Üşütme çayı (terletici, iltihapları önleyici ve İmmün sistemi kuvvetlendirici);
>25 gr Ihlamur çiçeği
>25 gr Mürver çiçeği
>20 gr Papatya çiçeği
>15 gr Söğüt kabuğu
>15 gr Kekik otu

Gökçek Üşütme çayı (terletici, iltihapları önleyici ve İmmün sistemi kuvvetlendirici ve idrar söktürücü);
>25 gr Ihlamur çiçeği
>25 gr Mürver çiçeği
>25 gr Altın başak otu
>15 gr Söğüt kabuğu
>10 gr Huş yaprağı

Gökçek Ateşli hastalıklar çayı (iltihapları önleyici, ateş düşürücü ve İmmün sistemi kuvvetlendirici);
>25 gr Ihlamur çiçeği
>25 gr Mürver çiçeği
>25 gr Keçi sakalı çiçeği
>15 gr Söğüt kabuğu
>10 gr Kekik otu

Gökçek Nezle ve burun boşluğu iltihaplanmasına karşı çay (iltihapları önleyici, balgam söktürücü, tahrişi önleyici ve İmmün sistemi kuvvetlendirici);
>25 gr Papatya çiçeği
>25 gr Adaçayı yaprağı
>25 gr Kekik otu
>15 gr Göz otu
>10 gr Çentiyan kökü

Gökçek Nezle ve burun iltihaplanması çayı (iltihapları önleyici, balgam söktürücü, tahrişi önleyici ve İmmün sistemi kuvvetlendirici);
>20 gr Sinirli ot
>20 gr Papatya çiçeği
>20 gr Adaçayı yaprağı
>20 gr Kekik otu
>10 gr Ebe gömeci çiçeği
>10 gr Ihlamur çiçeği

Gökçek Gökçek Göğüs ve Öksürük çayı
>50 gr Ihlamur çiçeği
>20 gr anason tohumu
>30 gr Kekik otu
>10 gr Ebe gömeci çiçeği

Banyosu:
Terleme banyosu; üşüten ve gripli kişi için Mürver çiçeği, Ihlamur çiçeği, Papatya çiçeği ve Kuşburnu karışımından 20-40gr bir demliğe konur. Üzerine 1-2lt kaynar su ilave edildikten sonra 5-10dk demlenmeye bırakılır ve demi içi sıcak su (37˚-42˚) ile dolu olan küvete ilave edilir ve bu suyla banyo yapıldıktan sonra en az 20-30dk yatılır. Bu banyo kişiyi terletir ve hastalığını bir an önce atlatmasını sağlar. El ve ayak banyoları; ayakların şişmesi halinde Mürver çiçeği, Ihlamur çiçeği ve Papatya çiçeklerinin karışımından 20-30gr demliğe konulduktan sonra 1-2lt kaynar su ile haşlanır ve 5-10dk demlenmeye bırakıldıktan sonra süzülür. Demle 2-3lt sıcak su ılıştırıldıktan sonra ayaklar 20-30dk bu suyla banyo yapılır. Başka bir metot ise deme iki havlu emdirilerek bu havlular şişen ayaklara sarılır ve bu sargı 20-30dk ayaklarda kalır ve sonra çıkarılır.

Yan tesirleri:
Yaz ve Kış Ihlamurlarının çiçek, kanat yaprak ve yaprak-larından elde edilen çay veya natürel ilaçların bir yan tesiri yoktur. Fakat aşırı dozda ve aylarca içilmesinin kalbe zarar verebileceği ve bu nedenle sürekli içilmesinin sakıncalı olduğu bazı uzmanlarca iddia edilmektedir.
Gümüş Ihlamur, Tilia tomentosa
Türk Ihlamuru
Birleşimindeki Mannozlardan dolayı başta; bal arsı, yabani arı ve üzüm arısı için çok tehlikeli bir zehir teşkil eder ve de öldürür. Çünkü Mannozların arılarda bir sonraki basamağa dönüşmesini sağlayacak olan Fosformannozlar-Izomeraze enzimi olmadığından zehirlenme hastalığı hasıl olur. Şayet Gümüş Ihlamurunun çiçekli zamanında altına bakacak olursanız bu arıların ölülerini görürsünüz. Bu nedenle Gümüş ıhlamurun yerine Yaz veya Kış Ihlamuru yetiştirilmelidir. İnsanlara bir zararı dokunmaz.