Şifalı Bitkiler – Karnıyarık, Plantago afra

Karnıyarık, Flohsamen, Plantago afra
Funda sinirotu Syn: P.psyllium
Akdeniz karnıyarığı Psyllium erectum ST.HIL.
Siyah karnıyarık

Familyası: Sinirotugillerden, Wegerichtgewaechse, Plantaginaceae

Drugları: Karnıyarık otunun tohumları ezilmeden yutulur veya ezilmeden yutulur veya hazır natürel ilaçları alınır.

Giriş: Sinirotugiller önce iki alt gruba ayrılırlar: a-) karnıyarıkgiller, b-) sinirotugiller diye ikiye ayrılırlar. Karnıyarıkların 12 çeşidi ve sinirotugillerin 300 çeşidi mevcuttur. Sinirotu ve karnıyarık çok farklı alanlarda kullanıldığından ayrı ayrı ele almaktayız. Karnıyarığın bizi ilgilendiren üç türdür ve bunlara sırasıyla değineceğiz.

Botanik: Vatanı doğu Akdeniz ülkeleri olan bu tür günümüzde başta Akdeniz ülkeleri özelikle de İtalya ve Fransa’da yaygın olarak yetiştiril-mektedir. Ayrıca Ukrayna, Balkanlar, Türkiye ve Türkistan’da da yabani olarak yetişir. Boyu 20-50cm’i bulan odunsu bir gövdeye sahiptir, bu nedenle funda karnıyarığı diye de anılır. Yaprakları 4-6mm eninde 6-10cm uzunluğunda şerit veya ince uzun Frenk kılıcı şeklinde, gövdeye oturmuş vaziyette, karşılıklı, bir sonraki ile çapraz ve üzeri tüylüdür. Çiçekleri bitkinin üst kısmındaki yaprak diplerinden çıkan 6-10cm uzunluğundaki bir sap üzerinde kümelenmiş bir küre görünümünde kupa yaprakları 5-7mm ve taç yaprakları 3-5mm uzunluğunda boru şeklinde uçları dört köşeli ve de yıldız şeklindedir. Tohumları 2-3mm uzunlu¬ğun¬da, esmer, kahverengimsi veya açık siyah renkte, kayık şeklinde, tatsız, kokusuz, yağlı ve müsilajlı bir bitkidir. Bu karnıyarık siyah karnıyarık di¬ye de anılır renginden dolayı

Yetiştirilmesi: Türkiye’nin hemen her bölgesinde yetiştirmek müm-kündür.

Hasat zamanı: Olgunlaşmış tohumları Ağustos ve Eylül aylarında top¬lanır ve dövülerek meyve kabuğundan çıkarılır.

Birleşimi: Birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
a) %10-12 oranında müsilaj içerir ve bu da %50-70 Xylozlar, Arabinozlar, Galaktozlar, Adobiuranasit (4-α-D-Galakturonasido-D-Xylopyranozlar) ve Rhamnozlardan oluşur.
b) Iridoidglikozittürevleri %0,4-0,8 oranında ol

up en çok Aucubindir.
c) Triterpen türevleri; β-Sitosterol, Stigmasterol, Campesterol, α-ve β-Amyrinler içerir.
d) %5-15 oranında sabit yağ içerir ve bunun en önemli alt türevleri Oleikasit ve Linolenasit
e) Polisakkaridler ve Poliuranidler kendi büyüklüklerinin 40 katı daha fazla suyu kendine bağlayabilecek özelliğe sahiptir.
f) Ayrıca %15-20 oranında Protein ve Monoterpenalkaloitlerden Boschniakin ve Indicainin içerir.

Tesir şekli: Müshil yapıcı, mukoza cidarını (sümüksü iç deriyi) koru¬yucu, tahrişleri önleyicidir.

Araştırmalar: Hint karnıyarık tohumundan elde edilen granülit ile ve kimyasal ilaçla karşılaştırmalı deney yapılmış ve de kalın bağırsak ülserli hastalardan % 40’da iyileşme görülmüştür. Birinci gruba (36 hasta) sa-dece karnıyarık granüliti, ikinci gruba (31 hasta) granülit artı 5-amino-salisilasit ve üçüncü gruba sadece 5-aminosalisilasit (5-ASA) verilmiştir.

Kullanılması:
a) Üniversite kliniklerinde insanlar üzerinde ve hayvanlar üzerinde tedavi denemeleri ve araştırmalar yapılmıştır ve buna göre karnıyarık natürel ilaçları kalınbağırsak ülserine karşı kullanılır.
b) Komisyon E’nin 223 nolu 30.11.1985 tarihli monografi bildirisine göre karnıyarık başta kabızlık ve kalınbağırsak hassaslaşmasına karşı kullanılır.
c) Halk arasında: Başta bağırsak hassaslaşması (irtabl bağırsak, IBS) ve kabız olan kişiler ve yahut ta büyük abdestini yaparken basur veya fistül (makat yarası) gibi rahatsızlıları olanlar tarafından kullanılır. Karnıyarık tohumu veya kabuğu ve yahut ta her ikisinde birlikte yapılan natürel ilaçlar bağırsaklardaki sıvıyı emerek hastanın kolay ve rahat bağırsakların boşalmasını sağlar. Tohumları 2-3saat suda bekletildikten sonra 2-3kahve kaşığı çiğnemeden yutulur ve üzerine 1-2su bardağı su içilir. Karnıyarık 2-3gün alındıktan sonra etkisini gösterir. Acil hallerde sinameki yaprağı kullanılır.

C) Hint Karnıyarık otu, İndische Flohsamen, Plantago ovata
Bu türün gövdesi hemen hemen yok denecek kadar kısa ve buradan yaprak ve çiçek sapları rozet şeklinde çevreye yayılır. Bu tür daha çok müsilaj (% 20-30) içermesi nedeniyle günümüzde natürel ilaçlar bu türün tohumlarından veya tohum kabuğundan yapılır. (Plantago ovata testa)
Yan tesirleri: Bilinen bir yan tesiri yoktur, fakat bağırsak kördüğüm olmuş ise o zaman kullanılmaz.