Şifalı Bitkiler – Kereviz, Apium graveolens

Kereviz, Sellerie, Apium graveolens

Familyası: Maydanozgillerden, Doldengewaechse, Apiaceae (Umbelliferae)

Drugları: Kereviz Meyvesi; Apii graveolentis fructus
Kereviz otu; Apii graeveolentis herba
Kereviz kökü; Apii graeveolentis radix
Kereviz yağı; Apii graveolentis aetheroleum
Kerevizin meyveleri (tohumları), otu ve kökünden istifade edilir. Kökle-rinden yemek, yaprak ve sapalarından salata yapılır. Fakat genellikle to-humları şifa maksadı ile kullanılır ve çay, tentür ve natürel ilaç yapılır ve de eter yağı elde edilir.

Giriş: Kerevizin bilinen 20 kadar alttürü mevcuttur ve bizi bunlardan sadece üç türü ilgilendirmektedir. Bunlar yumru kereviz: ’’apium grave-oles var. rapeceum’’, Büyük gövdeli (dallı) kereviz: ’’apium graveoles var. dulce’’ ve yabani (aroma) kereviz: ’’apium graveoles var. Seca-lanium’’u sayabiliriz. İlk zamanlar sadece yabani kerevizin var olduğu ve bunun kültür bitkisi olarak kullanılmaya başlanması ile birlikte çeşitli formlar oluşmuştur. Kerevizin M.Ö: 1000 yıllarından beri yani Firavunlar zamanından beri yetiştirildiği bilinmektedir.

Botanik: Vatanının doğu Akdeniz ülkeleri olduğu tahmin edilen bitki günümüzde Avrupa, Asya’nın Türkiye, Türkistan, Kafkaslar ve Ortadoğu gibi bölgelerinde yetişmektedir. Yumru kereviz kökünün 10-20cm çapında, çocuk kafası büyüklüğünde yuvarlak ve alt kısmı da yan kök¬lerden oluşur. Dış kısmı sarımsı beyaz, yeşilimsi beyaz veya esmerimsi beyaz, iç kısmı beyaz, yumuşak ve bazen de boşluklar bulunabilir. Büyük gövdeli kereviz genellikle İtalya, İspanya ve Fransa gibi ülkelerde taze yaprak ve yaprak saplarından salata yapmak için kullanılır. Bu nedenle genellikle bu ülkelerde yetiştirilir. Yabani kereviz kökleri ince bir pancar köküne veya iri bir havuca benzer bu tür diğerlerinden daha keskin kokuludur, bu sebeple aroma veya yabani kereviz diye de anılır. Kereviz iki yıllık bir bitki olup birinci yıl sadece uzun saplı rozet yapraklara sahiptir ve ikinci yıl gövdesi 1 metreye kadar ulaşabilir ve üst kısımları çatallaşır. Rozet ve alt yaprakları uzun saplı kanat şeklinde ve üsteki yaprak gövdeye oturmuştur. Yapraklar genellikle üçlü yaprakçıklardan oluşur ve bunların kenarları derin dişli ve koyu yeşil renklidir. Çiçekleri 3-6mm büyüklüğünde, kalp şeklinde, beyaz, sarımsı beyaz veya yeşilimsi beyaz renkteki taç çiçeklere sahiptir. Takriben 10-15çiçek bir şemsiyeciği ve 8-16şemsiyecikte bir şemsiyeyi oluşturur. Meyveleri 1-2mm büyüklüğünde üzerinde yay gibi üç çıkıntı bulunur, tüysüz, parlak, esmer renkli, özel kokulu, yastı ve köşeli veya yuvarlaktır.

Yetiştirilmesi: Vatanı doğu Akdeniz ülkeleri olan kereviz Türkiye’nin hemen her yöresinde yetiştirilebilir.

Hasat zamanı: Dallı kereviz taze yaprak ve yaprak sapları Mayıs’tan Ekim’e kadar kesilerek kullanılabilir. Yumruları (kökleri) Ekim’de sökülerek çıkarılır, yıkanır ve yemek yapmada kullanılır. Tohumları Ekim’den Kasım’a kadar toplanır ve kurutulur ve de kaldırılır.

Birleşimi: Tohumlarındaki en önemli maddeler şunlardır;
a) Eter yağı türevleri %1-3 oranında olup en önemlileri; (+)-Limonen %50-70, β-Selinen %10-15, 3-Butylphathalid %3-10, 3-Butylidenphathalid %2-8, Caryophyllen %1-5, α+β-Pinen %1-3 ve Myrcen içerir.
b) Flavonitler %1-3 oranında olup en önemlileri; Luteolin-7-apiosylglikozit, Chrysoeriol-7-apiosylglikozit, Apiin (Apigenin-7-apiosylglikozit), Isoquercitrin
c) Kumarinler çok az olup; Bergaptan, Isoimperatorin, Isopimpinellin, Seselin ve Apiumetin içerir.
d) Yağ asitleri %10-25 oranında olup bunun %40-60 oranında Petroselinasit, %10-25 Finolasit, %5-25 Oleik asit içerir.
Kereviz otu ve yumrusu da bu yukarıdaki maddelerden içerir fakat oldukça az bulundurur.

Tesir şekli: Tohumları gaz söktürücü, idrar artırıcı, mideyi ve sinirleri kuvvetlendirici, iştah açıcı, sindirimi kolaylaştırıcı, iltihapları önleyici, cinsel gücü artırıcı, krampları çözücü ve romatizmaya etkilidir.

Araştırmalar: Kahvehanede çok dertli görünen bir adamın yanına oturan hekim derdini sorar. O da ona 9 senedir çocuğunun olmadığını söyler. Hekim Mehmet Ağaya en az 6 ay et ve et mamulleri ve de peynir çeşitlerini yememesini ve bu süre içinde sadece Kereviz, Maydanoz, Havuç ve Turp yemesini tavsiye eder. Tavsiyeye uyan Mehmet Ağanın zamanla 9 çocuğu olur. Uzun süre Kereviz yumrusunun veya dalının yemeklerini yiyenlerde cinsel güç yükselebilir. Tabii bu kimyasal ilaç gibi hemen etki göstermez ve uzun zaman alır.

Kullanılması:
a) Üniversite kliniklerinde tedavi denemeleri ve araştırmalar yapıl-mamıştır. Küçük çaplı araştırmalarda kereviz kökünün cinsel gücü artırdığı tespit edilmiştir fakat bunun klinik araştırmaları ile ispatı gerekmektedir. Bu nedenle bugünkü bilgilere göre 2. sınıf bir şifalı bitkidir. Kereviz tohumu yerine göre daha etkili olan başka bitkiler kullanılmalıdır. Örneğin romatizmaya karşı Kargabüken, Çit kökü, Harpago, Söğüt, Isırgan preparatları veya Gökçek İksiri daha et¬kilidir.
b) Halk arasında; Kereviz tohumu romatizma, gut (nikris), böbrek ve mesane rahatsızlıkları, ödem, şişkinlik, iştahsızlık, zayıflama, sindirim rahatsızlıklarına karşı ve kanı temizlemek için kullanılır. Fakat henüz detaylı bir klinik araştırması yapılmamıştır. Kereviz yumrusu yemek yapımında kullanılır ve cinsel gücü artırdığı iddia edilmektedir. Yaprak ve yaprak sapı ise salatalara katılır.

Çayı: Bir tatlı kaşığı kereviz tohumu demliğe konur ve üzerine 300-500ml kaynar su ilave edilerek 5-10 dakika demlenmeye bıraktıktan sonra süzülerek içilir.

Kereviz Salatası: Kereviz ve Elma soyulduktan sonra ince ince doğranır ve kibrit çöpü gibi ince doğrandıktan sonra hemen kaymakla karıştırılır. Aksi taktirde rengi bozulur ve sonra diğer maddeler katılır ve karıştı-rıldıktan sonra 2-3saat buz dolabında kalması gerekir.

Malzemeler;
>2 Kereviz yumrusu
>3 Elma
>100gr Ceviz içi
>1 Limonsuyu
>1 Tatlı kaşığı bal
>1 Yemek kaşığı Maydanoz
>1 Yemek kaşığı Mercan köşkü
>200gr Kaymak

Kereviz çorbası: Kereviz ve Patates yıkanır, soyulur ve doğranır. Pırasa ve Soğan yıkanır, soyulur ve doğranır ve de pişirilir.

Malzemeler;
>1 Kereviz yumrusu
>1 Soğan
>1/2 Pırasa
>4 Patates
>1lt Çorba suyu
>Zeytinyağı+Tereyağı
>2 yemek kaşığı Maydanoz
>1 yemek kaşığı Kerevizin taze yaprağı (ince kıyılmış)

Homeopati’de: Kereviz tohumundan 100gr bir şişeye konur ve üzerine 500ml %70’lik Etanol ilave edilerek iki günde bir çalkalanarak şişe 4-6hafta sonra süzülerek Homeopati’de<<Alium graveolens>>ismi ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden günde 3-4defa 10-15damla alınır.
Hastalığın belirtileri (semptom): Şayet kişide büyük iç huzursuzluk, sinirlilik, yerinde duramama, kafasında sürekli düşüncelerin oluşması, yüzün sağ kısmının ağrıması halinde Kereviz tentürü gerekir. Kereviz tentürü genellikle sinirlilik, iç huzursuzluk, baş ağrısı, idrar yolları rahat-sızlıkları, romatizma ve nevraljiye karşı kullanılır.

Natürel ilaçları:
1) Sellerie Pflanzensaft (Kneip) Kereviz şurubu idrar yolları rahatsız-lıklarına karşı kullanılır.

Yan tesirleri: Kereviz hamile kadınların kullanması mahzurludur. Kereviz tohumu nadiren bazı insanlarda alerjiye sebep olabilir, o zaman kereviz yememeleri gerekir.