Şifalı Bitkiler – Kestere, Stachys officinalis

Kestere, Ziest, Stachys officinalis
Tıbbi kestere Syn: Betonica officinalis

Familyası: Ballıbabagillerden, Lippebblütengewaechse, Lamiaceae (Labiatae)

Drugları: Kestere otu; Bentonicea herba
Kestere otu (yaprak, çiçek ve sürgünleri) çay ve natürel ilaç yapımında kullanılır.

Botanik: Kestere otu eskiden Latince betonica officinalis olarak adlan-dırıl¬mıştır ve sonra uzmanlar tarafından yeni guruba dahil edilmiş-tir. Kestere otu orta Avrupa, Balkanlar, Kafkaslar, Türkistan ve Tür¬ki-ye’nin Marmara, Karadeniz, Doğu Anadolu ve İç Anadolu bölgesinin yüksek yörelerinde kendiliğinden yabani olarak yetişir. Alt yaprakları uzun saplı yumru şeklinde kenarları kertikli üst kısmındaki yapraklar, gövdeye oturmuş olup ve mızrak şeklinde uca doğru sivri kenarları dişlidir. Yaprakları karşılıklı bir sonraki ile ters, koyu yeşil renkli, orta boyda ana bir damar ve ondan sağlı sollu çıkan yan damarlardan oluşur. Çiçekleri bitkinin tepesinde başak şeklinde ve bunun etrafına çelen gibi dizilmiş halkalardan oluşur. Her halkada 8-12adet çiçek bulunur ve çiçeklerin uç kısmı iki dudaklı geriye doğru boru şeklinde ve onu kavrayan alta doru uzanan uzun bir kupa yaprağı ve yukarıda kısa bir kupa yaprağı vardır.

Yetiştirilmesi: Kestere otu Türkiye’nin sıcak bölgeleri hariç hemen her yöresinde yetiştirilebilir.

Hasat zamanı: Yerden 4-5cm yukarıdan kesilerek havalı, güneşli ve gölgelik bir yerde kurutularak kaldırılır. Malesef şifalı

bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar ya-pılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutlaka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlar’da açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukca azaltır.

Birleşimi: Birleşimindeki en önemli maddeler şunlardır;
a) Alkaloit türevleri; Betain, (-)-Stachydrin, Turicin, Betonicin ve Trigonellin içerir.
b) Ayrıca Tanen, Acı maddeler, Uçucu yağ, Saponinler

Özellikleri: Acımsı tatlı, serin, kurutucu

Tesir şekli: Teskin edici, sinirleri kuvvetlendirici, yaraları iyileştirici, haz-mettirici, göğsü yumuşatıcı, ishali önleyici ve iltihapları önleyicidir.

Kullanılması:
a) Üniversite kliniklerinde tedavi denemeleri ve araştırmalar yapıl-mamıştır. Bu nedenle bugünkü bilgilere göre 2. sınıf bir şifalı bitkidir. Kestere yerine göre daha etkili olan başka bitkiler kullanılmalıdır. Örneğin bronşite karşı A. Itır, Çuha kökü, Sinirli ot, Güneş gülü, ZYE preparatları veya Gökçek İksiri daha etkilidir.
Halk arasında eskiden oldukça çok kullanılmış, fakat zamanla pek kul-lanılmaz olmuştur. Son zamanlarda yeniden kullanılmaya başlayan kestere gebelikle bronşit, astım, akciğer üşütmesi, mide ağrısı, safra ve kara-ciğer rahatsızlıkları ve de sinirsel rahatsızlıklara karşı kullanılır.