Şifalı Bitkiler – Melaloyka, Melaleuca alternifolia

Melaloyka, Teebaum, Melaleuca alternifloia CHEEL.
Çay ağacı
Avustralya ağacı

Familyası: Mersingillerden, Myrtengewâchse, Myrtaceae

Drugları: Melaloyka eter yağı; Melaleuca aetheroleum
Melaloyka yaprak ve sürgünlerinin su buharı ile damıtılması ile eter yağı (uçucu yağ) elde edilir. Bu eter yağına kısaca yağ da denir ve başta aroma tedavisi ve natürel ilaç yapımında kullanılır.

Giriş: Mersingillerin bir alt grubu olan Melaleucagillerin takriben 300 çeşidi mevcuttur ve bunlardan Melaleuca alternifolia; M.linarifolia ve M.disitiflora hemen hemen aynı kalitedirler bu nedenle kullanılırken pek ayırt edilmez. Bu ütrlerin içerdikleri eter yağların içindeki 1,8-Cineol’un (1,8-Sineol) oranına göre de kimyasal tiplere ayrılırlar. Melaloyka¬gillerden olan fakat birleşimindeki maddeler ve botanik yapı farklılığı nedeni ile sona doğru kısaca iki türe Kayeput; Melaleuca leucadendra ve Niaouli; M.viridifoliya’ya değineceğiz. İlk olarak gemisi ile buraya (Avustralya) gelen Kaptan Cook’a buranın yerlileri Melaloyka yaprakla¬rın¬dan hazırladıkları çayı verirler ve adı da çay ağacı olarak kalır; çay ağacı ile bir ilgisi olmamasına rağmen. Dünyayı gezme görme meraklısı olan İngiliz Christopher Dean Afrika’da ayağından bulaşıcı bir hastalığa yakalanır ve kardeşi onu Londra’da Melaloyka yağı ile tedavi eder ve Christopher bunun üzerine Avustralya’ya giderek (1776) Güneybatı Avustralya’da yüzbinlerce Melaloyka ağacı yetiştirmeye başlar.

Botanik: Genellikle Güneybatı Avustralya’nın bataklıklarında, sulak yö¬re-lerinde yetişir. Boyu 6m’yi bulan Melaloykanın gövdesi kendiliğinden soyulduğundan, bazen esmer, bazen grimsi beyaz renkte olur. Yaprakları oldukça ince, kenarları düz, derimsi, değişken sıra ile dizilmiştir. Çiçekleri geriden beyazımsı bir silindir şeklinde, yakından bakınca sayısız, ipli¬ğimsi, uzun döllenme tozluklarına sahip olduğu görülür.

Yetiştirilmesi: Türkiye’nin Akdeniz ve Ege bölgesindeki bataklık ve sulak yerlerde rahatlıkla yetişir. Diğer bölgelerde saksılarda kışın içeri (oturma odası vb.) almak şartı ile yetiştirilebilir.

Hasat zamanı: Yapraklarını dökmediği için hemen her mevsimde yap-rakları toplanarak işlenebilir, fakat en verimli olduğu zaman Mayıs’tan Temmuz’a kadar olan aylardır.

Birleşimi: Birleşimindeki maddeleri önemine göre söyle sıralayabiliriz;
a) Eter yağı türevleri bitkinin kimyasal tipine göre üç gruba ayrılır. Tip I %6-14 1,8-Cineol, Tip II %31-41 1,8-Cineol ve Tip III %54-65 1,8-Cineol içerir. Eter yağında 1,8-Cineol ne kadar az olursa yani Tip I ve Ne kadar Terpinen-4-ol yüksek olursa o kadar kaliteli olur. Terpinen-4-ol %30-60, γ-Terpinen %10-30, α-Terpinen %5-15, 1,8-Cineol %1-65 (Okaliptus’a bak), α-Terpineol %1-8), Limonen %1-5, p-Cymen %1-10, Δ Caren %0,5-3,5, Sabinen %0,5-3,5 ve Aromadendren %0,5-3 arasındadır.

Tesir şekli: Antibakteriyel (bakterileri öldürücü), antiviral (virüsleri öl¬dü-rücü), antimikozit (mantarları yok edici), antiflogistik (iltihapları ön-leyici)’dir.

Araştırmalar: Melaloyka eter yağı ile ayak mantarları, vajina mantarları ve akne gibi rahatsızlıklara karşı tedavi denemeleri yapılmış ve büyük başarılar elde edilmiştir.
1) Bassett ve ekibi tarafından 1990’da %5’lik Melaloyka eter yağı ile akne üzerinde tedavi denemesi yapılmıştır. Bir grup Melaloyka eter yağı ile diğer bir grup ise kimyasal ilaç Benzolperoksid ile tedavi edil-mişlerdir. Neticede

Melaloyka yağının Benzolperoksid kadar etkili olduğu ve ayrıca yan tesirinin olmaması nedeni ile tercih edilmesi gerektiği tespit edilmiştir. (ZP.2.96.111)
2) Willams ve ekibi 1995’de Tırnak mantarı (ayak ve el parmakların¬da¬ki) hastalığı olan insanlar üzerinde deneyle r yapmışlardır. Bir grup %5’lik Melaloyka eter yağı ile, ikinci grupta kimyasal ilaç %1’lik Clotrimazol ile tedavi denemesi yapılmıştır. 3 ay süren tedavide %5’ lik Melaloyka yağı ile tedavi olanların %60’ında iyilşeme görül¬müş ve kimyasal ilaçtan daha etkili olduğu tespit edilmiştir. (ZP.2.96.111)
3) Dr.Belaiche 1985’de Paris’te Tıp fakültesine bağlı olarak çalışan Phytotherapie (Fitoterapi) bölümünde yaptığı deneylerle vajina man-tarı ve mesane iltihaplanmasını iyileştirmiştir. (NH.6.96.348)
4) Alim (5 yaşında) haya torbasının sol kısmında mantar vardı. Çocuk doktoru kimyasal ilaç yazdı ve pek faydası olmayınca ben Melaloyka yağı ile tedavi ettim ve geçti.

Kullanılması:
a) Araştırmalara göre Melaloyka yağı ile mantarlar (özellikle tırnak man-tarları), çıbanlar, akne, sivilce, uyuz böceği, saç biti, uçuk, böcek sokması, ensedeki kaşıntılara karşı kullanılır.
b) Aromaterapisinde; Melaloyka yağı sade veya diğer eter yağları ile ve de sabit yağlarla karıştırılarak kullanılır. Melaloyka yapraklarının da-mıtılması ile %1 oranında eter yağı elde edilir. Bu yağ yukarıdaki ra-hatsızlıklara karşı kullanıldığı gibi kozmetikte parfüm, şampuan, sa-bun, dudak boyası, deo, kolonya vb. maddelerin yapımında katkı mad¬desi olarak kullanılır.
c) Halk arasında güneş yanığı, kas ağrıları, kas krampları, ağız içi ilti¬hap-larına karşı kullanılır. Konisine 10-15damla katılarak eve güzel koku yayılır. Bu kokudan dolayı sivrisinek ve sinekler gelmez.

Açıklama: Yüzdeki akneye karşı kullanılacak ise 10-15damla 30-50ml temiz suya katılır ve bu su ile yüz yıkanır. Direkt akneler üzerine 1 damla Melaloyka yağı sürülebilir ve günde 5-6defa 8-12hafta süre ile yapmak gerekir. Uzuvlardaki mantarlara karşı 8-10damla yağ 30-50ml suyla karıştırıldıktan sonra bundan silindir ve yahut da 1-3damla yağ direkt mantar üzerine günde 5-6defa 8-12hafta sürülür. Yine tırnak mantarla-rının günde 5-6defa 8-12hafta süreyle 2-3damla Melaloyka yağı dam-latılır.

Yan tesirleri: Melaloyka eter yağı tarife uyulmaz ve aşırı miktarda alınır ise alerjiye sebep olabilir.

B) Kajeput, Cajeput, Melaloyka leucadendra L.
Kayeput

Drugları: Kajeput eter yağı; Cajeputi aetheroleum rectificatum
Kajeput ağacının yaprak ve sürgünlerinin su buharı ile elde edilen uçucu yağı (eter yağı) tekrar rektife (saflaştırma) edilmesiyle elde edilen esans (eter yağı). Yaprakları mızrak şeklinde, kenarları bütün, baştan uca kadar beyazımsı damarlar uzanır. Uzun dallara değişken sıra ile dizilmiş derimsi ve koyu yeşil renktedir. Çiçekleri uzaktan bir silindir şeklinde, yakından bakınca döllenme tozlukları uzunca kırmızı bir iplik şeklinde, ucunda kırmızı renkli topuzcukları vardır. Kajeputun birleşimindeki eter yağın birleşimindeki maddeler oldukça farklıdır. Eter yağı türevleri %1-3 arasında olup en önemlileri %45-65 ile 1,8-Cineol (1,8 Sineol, Oka¬liptusa bak.) %15 (-)-α-Terpineol, %8 Ledol, %8 Izolelol, α-Pinen vb. eter yağları içerir. Kajeput yağı Melaloyka yağı gibi kullanılırsa da sert olması nedeni ile daha dikkatli olmak gerekir. Genellikle nefes yolları hastalıklarından öksürük, bronşit, boğmaca, grip ve üşütmeye karşı kullanılır.

C) Niaouli, Niauli, Melaleuca viridiflora
Niaouli genellikle Madagaskar adasında yetişen 15m boyunda bir ağaç olup yapraklarının su buharı ile damıtılmasıyla eter yağı elde edilir. Kullanılışı aynen Kajeput gibidir.