Şifalı Bitkiler – Şifalı Bitkilerin Faydaları – İbrahim Gökçek Şifalı Bitkiler ve Alternatif Tıp
Meyhaneci otu, Haselwurz, Asarum europaeum L.
Çetük otu Brechwurz Eskiden; Asarum officinale
Avrupa meyhaneci otu Hasenöhrlein MOENCH
Tıbbi meyhaneci otu
At tırnağı
Kusma kökü
Kusma otu
Kafur kökü
Tavşankulakçığı
Avşar otu
Familyası: Lohusaotugillerden, Osterluzeigewâchse, Aristolachiaceae
Drugları: Meyhaneci otu kökü; Asari rhizoma
Meyhaneci otu; Asari herba
Meyaneci otunun genellikle kökleri, çok nadiren de otu çay, tent5ür ve natürel ilaç yapımında kullanır.
Botanik: Yeryüzünde 60-80 çeşit Meyhaneci otunun alt türü olduğu tahmin edilmektedir. Bunlardan bizi ilgilendiren ise burada tıbbi olan ve genellikle Avrupa’da yetişen bu türdür. Bununda 4 alt türü vardır. Bir¬leşi-mindeki eterik yağ oranına göre farklılık gösterir. Adından da anlaşılacağı gibi vatanı Avrupa olup Asya’nın ılıman bölgeleri ve Türkiye’nin Marmara, Karadeniz ve Doğu Anadolu’nun ormanlık bölgelerinde, humuslu, kireçli topraklarda ve gölgeliklerde yetişir. Boyu genellikle 5-10cm nadiren 15cm olan Meyhaneci otu kışın yapraklarını dökmez. Yaprakları ikiye ayrılır; çiçeğin hemen altında gövdeye oturmuş şekilde oldukça küçük, pul şeklindeki yapraklar ve çiçek sapının hemen alt kısmından sağlı sollu çok uzun saplı iki yapraktan oluşur. uzun saplı yap¬rakları böbrek, at ayağı (at tırnağı) veya nadiren kalp şeklinde olup üst kısmı koyu yeşil parlak, alt kısmı mat yeşil renktedir. Çiçekleri küçük bir çan şeklinde, uçlara doğru üç loplu, gerisi birleşik sade bir taç yapraktan oluşur ve kupa yaprakları eksiktir. Çiçeklerin dış yüzü tüylü kahve¬rengi veya et renginde, iç kısmı koyu kırmızı renkte, ortasında 12 adet döllenme tozluğu bulunur. Kökleri kahverengimsi esmer, kökleri toprak altından sürünerek yayılır ve bulunduğu yerde küçük yeşil adalar şeklin¬de topluluklar oluşturur.
Yetiştirilmesi: Tohumları ile yetişir mümkün olduğu gibi köklerinden bir parçanın gölgelik bir yere ekilmesi ile de yetiştirilmesi mümkündür.
Hasat zamanı: Nisan veya Ağustos aylarında kökleri sökülerek yıkanır ve kurutulur, kurutulurken ısının 35°’nin üzerine kesinlikle çıkmaması gerekir. Aksi halde birleşimindeki çok önemli eterik yağlar uçarak yok olur. Kökler kurutulduktan sonra öğütülerek toz haline getirilir ve bu toz ışıktan ve nemden korunacak şekilde iyice kapatılarak kaldırılır.
Birleşimi: 4 önemli Meyhaneci otunun alt türevlerinin içerdikleri eterik yağ oranı %0,8-4 oranında olmasına rağmen bu eterik yağların oranları çok değişiktir.
1) α-Asaron (trans-Asaron); A.e.L.chemowar. Trans-Isoasaron bu türün birleşimindeki eterik yağın %70’ini trans-Isoasaron ve az miktarda Isometileugenol ile trans-Isoelemicin
a) trans-Isomethyleugenol; A.e.L.chemovar. Trans-Isomethyleugenol bu tür %40 trans-Isomethyleugenol, %30 trans-Isoasaron ve az miktarda trans-Isoelemicin içerir.
b) trans-Isoelemicin; A.e.L.chemovar. Trans-Isoelemicin bu türde %45 trans-Isoelemicin, %35 trans-Isoasaron ve oldukça az miktarda trtans-Isomethyleugenol içerir.
c) Eudesmol; A.e.chemovar.Eudesmol bu türde %50 Eudesmool ve %1 civarında diğer türevlerden içerir.
2) Terpen türevleri; α-Pinen, β-Pinen, Camphen, Myrcen, Limonen ve B-Cymen
3) Fenolkarbonikasitler; Kahve asidi, Sinapinasidi, Klorogenasidi ve Isoklorogenasit
4) Flavonglikozit türevleri; Quercetinglikozit ve Isorhamnetinglikozit
5) Ayrıca Polisakkarit, tanen, reçine, şeker ve nişasta içerir.
Özellikleri: Karabiber gibi acı, sıcak, terletici, keskin, kâfur gibi özel kokuludur.
Tesir şekli: Kusturucu, balgam söktürücü, terletici, idrar söktürücü, müs¬¬hil yapıcı, adet söktürücü, krampları çözücü, kan dolaşımını düzen-leyici, uyuşturucu ve antibakteriyel olarak tesir eder.
Kullanılması:
a) Araştırmalara göre Meyhaneci otu kökünden elde edilen ilaçlar başta akut ve kronik bronşit, bronşitli astım ve nefes darlığı (obstruction’a) karşı kullanılır.
b) Homeopati’de bulantı, kusma, gastrit, bronşit, göz hastalıkları, his¬teri, sinirliliğe karşı ve de askıda gibi hissetme ve aşırı alkol (alkolik) içmeye karşı kullanılı
r.
c) Halk arasında adından da anlaşılacağından öncelikle bu bitki bir kus-turma, istiğfar ettirme maksadı için yıllarca kullanılmıştır. Bu nedenle de kusma otu, kusma kökü ve meyhaneci otu gibi isimler almıştır. Es-kiden meyhanelerde aşırı içip kendinden geçenleri bu bitkinin köklerinden elde edilen tozla veya tentürle istiğfar ettirilirdi.
Araştırmalar:
1) Almanya’da bitkisel ilaçlar imal eden önemli firmalardan Müller Göp-pingen tarafından yapılan araştırmalarda balgam söktürücü, krampları çözücü ve genellikle nefes yollarındaki tıkanmaları önleyici özel¬liklere sahip olduğu görülmüştür. Akut ve kronik bronşit ra¬hat¬sızlığı olan 50 hastadan 40’ında aynı zamanda hafiften çok ağıra varan nefes tıkanmasına karşı iyi geldiği tespit edilmiştir. Buna karşı Mey¬haneci otu kökünden elde edilen Escarol® drajesi ile yapılan de¬ney¬ler sonucunda nefes daralmasını önlediği görülmüştür. (HHB.IV.384)
2) 11 doktorun 85 akut ve kronik bronşit ile bronşitli astımdan rahatsız olan hastalar üzerinde yaptıkları gözlemler sonucu hastalardan %65’ inde iyileşme görülmüştür. (Age)
3) 30 akut bronşitli, 30 kronik bronşitli ve 30 bronşitli astım rahatsızlığı olan hasta üzerinde A.Rosch ve ekibi 1984’de tedavi denemesi yap-mışlardır. Bu tedavi denemesi 3-14gün sürmüş ve akut bronşitlilerin %80’i, kronik bronşitlilerin %58’i, bronşitli astımı olanların %68’inde iyileşme görülmüştür. (Age)
Açıklama: 17.yy.da Güney Amerika’da yetişen İpeka’nın Avrupa’da yaygın şekilde kullanılması ile birlikte bizde de kullanılmaya başlanmıştır ve böylece Meyhaneci otu değerini kaybetmiştir. Oysaki Meyhaneci otunun kökü veya ekstresi İpeka kökü veya ekstresine göre daha kolay ve daha ucuz temin edilebilir ve de özellikle trans-Asaron ve trans-Isoasaron türü İpekaya göre daha da etkilidirler. Bronşite karşı Kekik otu, Sinir otu, Okaliptus, Balgam söktürücü olarak hatmi, ebe gömeci ve calba çiçeği gibi daha tesirli şifalı bitkiler vardır. Fakat rizikosu yüksek olan Meyhaneci otu kökünden elde edilen toz ve ekstreler ise kusturmak için ve nefes yolları daralmasına karşı ayrıca Homeopati’de tentür şeklinde kullanılabilir. Bunun haricinde kullanılmaması daha uygundur.
Çayı: Bazı kaynaklarda 0,1gr Meyhaneci otu kökünden elde edilen tozun sıcak su ile haşlanarak kullanılabileceğinden bahsederken Türkçe kay-naklarda ise bu 1-2gr şeklinde geçmektedir. Bu nedenle Meyhaneci kökünden bir defada 0,5-1gr arası kaynar su ile haşlanır ve bundan faz-lası alınmamalıdır.
Homeopati’de: Nisan veya Ağustos ayında çıkarılan kökler yıkandıktan sonra ince kıyılarak ışık geçirmeyen siyah veya kahverengimsi bir şişeye doldurulur ve üzerini örtecek kadar %70’lik alkol (etanol) doldurulur. Güneş ışınlarından uzak bir yerde 6-8hafta bekletildikten sonra süzülerek Homeopati’de <
Hastalığın belirtileri (semptom):
1) El ve ayaklar buz gibi üşürken vücudun diğer tarafları sıcak ise bunu önler ve yeniden vücut ısısını ayarlar.
2) Kendini boşlukta hissetme duygusu ve sinirsel ağrısı varsa
3) Ekmek acımsı ise
4) Gece uyuyamaz şayet ışık olmaz ise
5) Sinir sisteminin gürültüye karşı aşırı duyarlı olması
6) Akut veya sümüksü ishal
7) Üşütme sonucu romatizma ve yorgunluk gibi hallerde Meyhaneci otu kökünün tentürü kullanılır.
Yan tesirleri: Meyhaneci otunun kökünden çay yapmak zorunda kalır-sanız kesinlikle 1gr’dan fazla kullanılmaması aksi halde zehirlenmelere sebep olabilir. Bu nedenle Meyhaneci otunun kökünden elde edilen toz ve ekstreleri kullanılırken dikkat etmek gerekir.
B) Kanada Meyhaneci otu, Kanadische Haselwurz, Asarum canadense L.
Kanada Meyhaneci otunun boyu 7-10cm boyunda alçak bir bitki olup kökleri 10-20cm uzunluğunda ve 5-6mm kalınlığında ve çevreye sürü-nerek yayılan çok yılık bir bitkidir.
C) Japon Meyhaneci otu, Japon Haselwurz, Asarum sieboldii MIQ
Japonya’da birçok Meyhaneci otu yetişmektedir. Bunların biri olan bu türün 5-10cm genişliğinde böbrek veya kalp şeklinde olup biraz daha küçük bir türdür.
