Şifalı Bitkiler – Okaliptus, Eukaliptus, Eucalyptus globulus

Ağaç | 20-70m | 4-6 Aylar | Ça,Ho,Na | Yaprak ve Eteryağı

Okaliptus, Eukaliptus, Eucalyptus globulus LABILL.
Şifalı Okaliptus
Okaliptus
Sıtma ağacı
Ateş ağacı

Familyası: Mersingillerden, Myrtengewâchse, Myrtacaeae

Drugları: Okaliptus yaprakları; Eucalipti folium
Okaliptus eterik yağı; Eucalipti aetheroleum
Okaliptus ağacının yaprakları çay ve tentür yapımında Eterik yağı ise Aroma tedavisinde ve Natürel ilaç yapımında kullanılır.

Giriş: Okaliptus Mersingillerin bir alt grubu olup takriben 600 civarında türü mevcuttur. Bunlardan birleşimindeki Eterik yağlarda şayet %60-90 1,8 Cineol içeren okaliptuslar şifa maksadı ile kullanılır. Şifalı okalip¬tuslar; Eucalyptus globulus LABILL ve ayrıca az miktarda. Meyveli okaliptus; Eucalyptus frutictorum MUELLER ve Eucalyptus smithii BAKER ve Eucalyptus citriodara HOOK (Limonsu okaliptus) türlerinin yaprak ve eterik yağları kullanılır. Türkiye’nin Akdeniz sahillerine yakın yörelerde yetişen ve Adana okaliptusu olarak bilinen Eukaliptus camaldulensis (Syn: E.rostrata SCHLECHT) türün yüksek oranda (%2) Eterik yağ içerdiği fakat 1,8 Cineol oranının düşük olduğu söylenmektedir. Şayet zehirli maddeler (Phellandren ve Piperiton) içermiyorsa çocuklar içen uygun olmayan Şifalı okalptusun yerine kullanılabilir. Ayrıca Doğu Kara¬deniz de yetişen Karadeniz okaliptusu; Eucalyptus smithii ve sadece Avustralya da yetişen Küçük okaliptus Eucalyptus polylractea da saya¬biliriz. Bu konuda üniversitelere büyük görevler düşmektedir. Okaliptus¬ların vatanı Avustralya olup ilk defa 1792 de LABILLARIERE tarafından keşfedilmiş ve 19. yüzyılda Avrupa ya getirilerek yetiştirilmeye başlan¬mış ve buradan Dünya’nın Tropik ve subtropik ülkelerine yayılmıştır. Günümüzde bataklıkların kurutmak ve eterik yağ elde etmek için birçok ülke tarafından yetiştirilmektedir. Okaliptus ağacı büyük ağaçtır ve Avustralya da yetişen Eucaliptus regnans takriben 100-150 m boyuna ulaşabilir.

Botanik: Okaliptus takriben 20-70m boyunda gövdesi grimsi gümüş renkte odunu ise kırmızıdır ve üzerinde ara sıra çıkıntılara bulunur. Taze yaprakları gövdeye yapışık, mavimsi yeşil renkte geniş mızrak şeklinde, 2-4cm genişliğinde, 4-8cm uzunluğundadır. Eski yaprakları hafif orağa benzer şekilde 2-5cm genişliğinde 10-25cm uzunluğunda yani uzun ince bir mızrak gibi ve 1-3cm uzunluğunda kısa bir sapı vardır. Çiçeklerin kupa ve taç yaprakları olmayıp oldukça çok sık tüylü yani döllenme tozcuklarından meydana gelir.

Yetiştirilmesi: Türkiye’nin Akdeniz ve Ege bölgesinin sahile yakın yö¬rele-rinde rahatlıkla yetişebilen Şifalı okaliptus males yetiştirilmemektedir. Bunun yerine özellikleri henüz bilinmeyen Adana okaliptusu yabani olarak yetişmektedir. Günümüzde okaliptus yaprak veya eterik yağının büyük kısmı Fas, İspanya, Portekiz ve Brezilya gibi ülkeler tarafından temin edilmektedir. Ben kendim tohumlarından evde saksıda okaliptus yetiştirdim bir tohumdan 6 ayda 2metre boyunda küçük bir ağaç mey-dana geldi. Yazın balkonda, kışın oturma odasında yetiştirmek mümkündür.

Hasat Zamanı: Kışın yapraklarını dökmediğinden hemen her zaman yaprakları özelliklede eski yaprakları toplanabilse de en uygun zaman Mayıs-Eylül ayları arasında toplanırsa daha yüksek oranda Eterik yağ elde edilir. Malesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kıs¬mı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutlaka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlar’da açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukca azaltır.

Birleşimi: Okaliptus yapraklarının birleşimindeki en önemli madde eterik yağ türevleri olup onu diğerleri takip eder.
a) Eterik yağ türevleri %1-3,5 arasında olup bununda %60-90’ını 1,8 Cineol (1,8 Sineol) oluşturur ve ayrıca Myrtenol, α-Pinen, β-Pinen, p-Cymen, Borneol, Pinocarvon, γ-Terpinen, Piperiton ve Phellandren
b) Sesquiterpenlerden; Aromadendren, Globulose α- Grujunen içerir. Damıtılırken Aldehidlerden; Butyr-, Valer- ve Capronaldehid Eterik yağ geçmez.
c) Euglobaleler %0,5 bunlara Phlorogluanlerde denir ve en önemlileri; Euglobal І, ІІ,ІІІ ve 3 ile Macrocarpal A ve Eucalypton’u sayabiliriz.
d) Flavonitler ve Flavonlar %1 arasında olup en önemlileri; Quercetin, Quercitrin, Quercetin-3-O-glukozit, Hyperosit ve Rutin (Rutosit)
e) Triterpenler %4 arasında olup Ursolasit ve 11, 12-Dehydroursolasit içerir.

Özellikleri: Serin, Acı, keskinrayihalı, nemli.

Tesir Şekli: Antiseptik (mikropları öldürücü), balgam söktürücü, kramp-ları çözücü, ateş düşürücü ve kandaki şekeri düşürücü özelliklere sahiptir.

Araştırmalar: Okaliptus yağı ile klinik araştırması yapıldığı gibi tentürü ile homeopatide araştırmalar yapılmıştır. ;Fahrenberg ve Selg tarafından 1984 de 32 denek (kişi) üzerinde tedavi denemesi yapılmıştır. Dört ayrı terkip hazırlanmış ve bunların etkileri ayrı ayrı incelenmiştir. 1. terkip 10ml Nane yağı + 5ml Okaliptus yağı ve 85ml Etanol, 2.Terkip 5ml Nane yağı + Zere miktarı okaliptus yağı + Alkol, 3. terkip 5ml okaliptus yağı + Zere miktarı Nane yağı + 95ml Alkol ve 4. Terkip 100ml Alkol + Zere miktarı Nane yağı + Zere miktarı okaliptus yağı.
1. Terkipte alın ve şakaklara sürdüler yapılan deneylerde diğerlerine göre çok farklı sonuçlar elde edilmiştir. Bunların başında baş ağrısı, migren, gerginlik nedeni ile baş ağrısını iyileştirdiği günlük işleri yap-mada kişiye güç verdiği tespit edilmiştir. (ZP.1.95.23)
2. A.v. Fellenberg – Ziegler Kininle (Chinium) ile dahi iyileştirilemeyen sıtmanın okaliptus tentürü ile tamamen iyileştirdiğini belirtmektedir. 1) 432 sıtmalı hasta üzerinde kininle yapılan tedavi sonuç verme¬yince okaliptus tentürü ile deneme yapılmış ve 310unun iyileştiği görülmüştür. (HA.176) 2) 202 sıtmalı hasta üzerinde yine kininle ya-pılan deney fayda vermeyince Okaliptus tentürü ile tedavi denemesi yapılmış ve 118inin tamamen iyileştiği görülmüştür. Muhammed Şamil Doğduktan (17.06.97) hemen sonra akciğerlerini üşüttüğün¬den çocuk kliniğinde yatmak zorunda kaldı. Ben doktorlara birleşi¬minde okaliptus yağı içeren (Wicks veya Pinimentol) kullanmanın mümkün olup olmadığını sordum, onlar bu kremleri denediklerini ve bunların küçük çocuklara daha çok zarar verdiğini söylediler. Bunun üzerine ben çocuğu ıtır damlası ile tedavi ettim. 13.11.97 ve Mayıs 1988 de tekrar rahatsızlanan çocuğa okaliptus içeren kremler kullan¬dım, çocuğun burnu tıkandı daha da kötüleşti, bunun üzerine yeniden ıtırla tedaviye döndüm ve durumu iyileşti. Okaliptuslu krem veya merhemler 6 yaşından küçükler için uygun değildir. Bugün (27.03.02) bende yakalandığım bronşiti Astmaya karşı göğsüme wick okaliptus-3-merhemi sürdüm ve daha çok rahatsız oldum.

Kullanılması;
a) Araştırmalara göre okaliptus yağı başta baş ağrısı, migren iyileştirdiği ve konsantrasyonu ve de günlük çalışma temposunu artırdığı görülmüştür.
b) Komisyon E 177a Nolu 24.09.86. tarih ve 50nolu 13.03.1990 tarihli Monografi bildirilerinde okaliptus yağının ve de yaprağının Nefes yollarını ile üşütme nedeni ile ortaya çıkan hastalıkları iyileştirebi¬leceği, fakat 6 yaşından küçük çocuklara kullanılmaması tavsiye edilmek¬tedir.
c) Homeopatide tentürü ile sıtmalı hastalar üzerinde yapılan araş-tırmalarda sıtmayı büyük oranda iyileştirdiği belirtilmektedir.
d) Aroma tedavide; Okaliptus yağı, Grip, öksürük, bronşit, astım, mig-ren, nevralji, dermansızlık, konsantrasyon zafiyeti, ağız, dişeti ve yu-tak iltihaplanmasına karşı kullanılır.
e) Halk arasında; Ateş, Grip, Öksürük, Ses kısılması, Nezle, Bronşit, Astma gibi bulaşıcı ve nefes yolları hastalıklarına karşı yağı, çayı ve natürel ilaçları kullanılır. Ayrıca kandaki şekeri düşürücü özelliğe de sahip olduğu iddia edilmektedir. Haricen ise romatizmalı eklem veya kaslar okaliptus ekstresi ve ya kremi ile ovalanır.

Açıklama; Zirai olarak ekime elverişli olamayan bataklıkları kurutmak için buralara okaliptus ekilir. Okaliptus ağacı çok su emerek onu yap-raklarından tekrar çevreye güzel bir koku (Eterik yağ) çevresine yayar. Akdeniz bölgesindeki su birikintisi, göl, gölet ve bataklıklar kimyasal ilaçlarla sivrisineği yok etmek için ilaçlanmaktadır. Bu ilaçlama ile sadece sivrisinekler ölmez diğer faydalı böcekler, balıklar vede bitkilerde zehirlenir ve bu zehirlenme sonra insanın kendisine geçer.

Çay; İki kahve kaşığı ince kıyılmış eski yapraklardan demliğe konur ve üzerine 300-400ml kaynar su ilave edilerek 5-10 dakika demlemeye bırakılır ve sonra süzülerek içilir.

Çay Harmanları;

Gökçek Öksürük çayı;
>20gr Ebem gömeci
>20gr Ihlamur çiçeği
>20gr Hatmi kökü
>20gr Anason kökü
>20gr Okaliptus yaprağı

Gökçek Bronşit çayı;
>20gr Kekik otu
>20gr Okaiptus yaprağı
>20gr Çuha kökü
>20gr Sinirli ot
>20gr Rezene tohumu

Gökçek Ağız içi ve Diş eti iltihapları ve faranjit çayı;
>20gr Nane yaprağı
>20gr Okaliptus yaprağı
>20gr Adaçayı yaprağı
>20gr Papatya çiçeği
>20gr Ebem gömeci

Araştırmalar; Okaliptus türlerinden Şifalı okaliptus; Eucalyrtus globulus ve Limonsu okaliptus; Eucalyptus citriodora türlerinin damıtılarak eterik yağı elde edilir. Bunlardan şifalı okaliptusun eterik yağı veya kısaca yağı Aroma tedavisinde ve Natürel ilaç yapımında kullanılırken limonsu okaliptusun eterik yağı sadece kozmetik endüstride Parfüm, sabun, Deo, Şam¬puan v.b şeylerin yapımında kullanılır. Şifalı okaliptus yağını birle-şimindeki maddeleriyukarıda verdik, limonsu okaliptus yağının birle¬şiminde %70-80 Citronellal 10-15 Citronellal ve %5-10 Izopalegol içerir. Dünyadaki şifalı okaliptus yağının büyük kısmını İspanya ve Portekiz karşılar takriben yılda 1000 ton yağ üretirler. Limonsu okaliptus yağı ise genellikle Brezilya, Çin ve Hindistan da üretilir. Su buharı ile damı¬tılarak elde edilen okaliptus yağı; Grip, Öksürük, bronşit, Astım, Ağız içi, Diş etleri ve Boğaz iltihaplanması, migren, baş ağrısı, nevralji, der¬man¬sızlık ve konsantrasyon zafiyetine karşı kullanılır. Evlerde sivrisinek varsa bir bardak suya ve ya Aroma konisine 5-10 damla okaliptus yağı damıtılırsa sivrisinekler yok olur.
Me; Yukarıdaki iksirler aynı oranda alınır. (Alkol katılmaz) 50gr Parafin ve 50gr Vaselin hafif eritildikten sonra bu eterik yağlarla karıştırılır ve soğumaya bırakılır. Böylece göğse, alına, kulak arkasına, boyun, sırt ve bele sürülür ve de ovalanır. Okaliptus yapraklarından da aynı şekilde merhem yapılabilir.(Mercan köşke bak)

Homeopatide: Eski okaliptus yapraklarından 50gram ince kıyıldıktan sonra bir şişeye konur ve üzerine 500ml %70 alkol (Etanol) ilave edilir. Şişe iki günde bir çalkalanır ve 4-6 hafta sonra süzülerek homeopatide <<Eucaliptus>> ismi ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden günde 3-4 defa 10-15 damla alınır. Okaliptus tentürü genellikle sıtmaya, Akut ve kronik bronşit, tahriş yapan öksürük, akut ve kronik idrar yolları iltihap-lanması (Urethritis), Ateş ve gribe karşı kullanılır.

Hastalığın belirtisi (Sendrom):
1) Eklem ve kaslarda sertlik ve zafiyet
2) Geceleri ve yağışlı havalarda balgamın çoğalması
3) Öksürürken hırlama
4) Acı verici tahrişli öksürük
5) Sıtmada kinin yetersiz gelirse okaliptus tentürü kullanılır.
6) Ateş aşırı susuzluk hissi
7) Dermansızlık, halsizlik, yorgunluk ve uykusuzluk gibi haller
8) Uçuk gibi bezelerde şişme ve kabarcıklar
9) Kanlı ve sümüksü ishal bu gibi hallerde okaliptus tentürü kullanılır.

Ekstresi: Eski okaliptus yaprakları Alkol + damıtılmış su ile ekstrak¬siyonu yapılarak okaliptus ekstresi elde edilir. Okaliptus ekstresi de aynı tentür gibi kullanılır.

Yan Tesirleri: 6 yaşından küçük çocukların kullanması mahsurludur. Bunun haricinde tarife uyulursa pek zararı yoktur. Okaliptus yağından 4gr öldürücü zehirlenmeye sebep olabilir. Bu nedenle tarife uyulmalıdır. Bana göre birleşiminde okaliptus ve Nane yağı bulunan Merhemlerin göğse sürülmesi mahsurludur. Çünkü akciğerler daha fazla balgam sal¬gılar buda bronşitli veya astmalı hastanın durumunun daha da kötüleşmesine neden olur. Oğlumsa Şamil (4 yaşında) üşütünce göğsüne oka¬liptus ve nane yağı içeren bir merhem (Wick) sürdüm çocuğun durumu daha da kötüleşti. Bende 27.03.02 Bronşitli astma rahatsızlığımın biraz azalması için kullandım, bende daha çok rahatsızlandım.