U

Şifalı Bitkiler – Ördek otu, Entenfuβ Podophyllum peltatumL.

Ördek otu Entenfuβ Podophyllum peltatumL.
Ördek ayak otu
Ördek ayağı, Kızıl derili ördek otu
Ayak otu, Amerika ördek otu
Podofil

Famliyası; Karamakgillerden, Berberitzengewâchse, Berberidaceae

Druglar; Ördek otunu kökü tentür ve natürel ilaç yapımında kullanılır, zehirli olması nedeni ile çayı içilmez.

Giriş; Ördek otunun bilinen ve kullanılan iki türü mevcuttur. Kuzey Ame-rika da yetişen ve buranın kızıl derilileri tarafından kullanılan kızıl derili veya diğer adıyla Ameri ördek otu; Podophyllum peltatum ve Himalaya da yetişen himalaya veya Hint ördek otu; Podophllum emodi WALL.’yi sayabiliriz. Bu iki türün haricinde yöresel olarak kullanılan türler olabilir fakat bunlar hakkında bilgi sahibi değiliz. İlk olarak kızıl derili ördek otu İngiltere’ye 1664 de getirilmiş ve botanik bahçede yetiştirilmiştir. Hint ördek otu daha 19. asırda keşfedilmiştir. Kızıl derililer müshil yapıcı ve bağırsak solucanlarına karşı kullanırken Hintliler sadece müshil olarak kullanmışlardır.

Botanik; Boyu 20-50cm olabilen, çok yıllık sade bir sap üzerindeki iki yapraklı çiçekli bir bitkidir. Yaprakları karşılıklı 3-7 loplu, loplar derin ve görünüm olarak bitkinin yaprakları ördeğin ayağına benzediğinden ördek otu veya ördek ayağı diye de anılır. Yaprakların üzeri pörtüklü koyu yeşil ve üzeri esmerimsi büyük beneklerle bezenmiş ve kenarları dişlidir. Çi-çek¬leri alt beyaz, küre, böbrek veya balta şeklindeki taç yapraklarından meydana gelir ve ortada açık yeşil renkli bir göbek ve ona yapışık gibi duran 6-10 adet baş kısmı sarımsı döllenme tozlukları bulunur. Çiçek tek bir çiçekten meydana gelir ve iki yaprağın ayrıldığı noktaya çok yakın yaprak saplarının birinin üzerinde bulunur. Sonbaharda olgunlaşan meyveleri kuşburnuna benzer fakat 5-7cm uzunluğunda 3-5cm çapında olgunlaşınca koyu kırmızı bir renk alır ve olgunlaşan meyveleri yenebilir. Kökleri; Boyu 1metreyi bulan yan köklerden çıkan bir düğümden mey-dana gelir ve düğümde 5-8 adet 4-8cm uzunluğunda 1-2cm çapında kısa köklerden meydana gelir. Yan kökler veya diğer adı ile sürgün kökler sayesinde bitki kısa sürede bulunduğu yerde kümeler oluşturur. Köklerin dışı esmer, içi beyaz renktedir.

Yetiştirilmesi; Orman, bahçe ve tarlaların gölgelik ve nemli yörelerinde çok rahat gelişir ve kısa zamanda yayılırlar.

Hasat Zamanı; Ördek otunun meyveleri tam olgunlaştıktan sonra ekim ve kasım aylarında kökleri sökülür, yıkanır 10cm küçük parçalar şeklinde kurutulur ve depolanır. Ördek ot kökü hemen kullanılmaz en az iki yıl de-polanması lazımdır. Depolama sırasında birleşimindeki reçineler Podophylline dönüşür.

Birleşimi; Birleşimindeki önemli maddeler (iki yıl depolandıktan sonra ortaya çıkar) şöyle sıralayabiliriz.
Podophyllum reçinesine kısaca Podophyllin denir. Podophyllin türevleri %3-6 oranında bulunur ve en önemlileri; Podophyllotoxin %20, β- Peltatin %10-15, α- Peltatin %5-10 oranında bulunur ve bunların haricinde az miktarda; Desoxy podophyllotoxin, 4- Desmetilpodophyllotoxin, 4- Desmetilpodophyllotoxinglikozit, α- Peltatinglikozit, β- Peltatinglikozit, β Podophyllotoxin Bitki çiçek açmadan önce köklerinde %50-60 oranında Çiçek açtığında %30-35 oranında ve iki yıl depolandıktan sonra ancak %20 oranında bulunduğu ve büyük bir kısmının α- ve β- Peltatin ve diğerlerine dönüştüğüdür. Ayrıca; Flavonitlerden Quercetin ve Kampferol.

Tesir şekli; Damarları daraltıcı ve büzücü, iltihapları önleyici, krampları çözücü, teskin edici, müshil yapıcı, safrayı artırıcı ve urların büyümesini önleyicidir.

Araştırmalar;
1) J.T.Kent’e bir anne çok ağır hasta olan küçük çocuğunu getirir ve çocuk ishaldir ve de ölümcül kötü hastadır. Doktor çocuğu muayene ederken görülmemiş oranda, çok pis kokulu dışkıyı doktorun önüne yapar. Kent çocuğu sadece ördek otu ekstresinden elde edilen hap¬tan bir tane verir. Bir gün sonra yaşamasının mümkün olamayacağını zanneden, doktor çocuğun sağlıklı olduğunu büyük annesinden duyunca çok memnun kalır. (HAP 383)
2) Mekensy ve Dickson Karaciğeri çok az safra üreten hastalarına günde 25-40mg Podophyllin reçinesi verirler. Hastanın safrasının hemen arttığını görürler. (LBH I. 383)
3) ABEL hastalarına 50mg Podphyllin reçinesi verir ve idrar yolları ra-hatsızlığı olan hastanın %27-37 oranında daha fazla idrarının artığını tespit eder. (LBH I. 383)

Kullanılması;
a) Üniversite kliniklerinde araştırma yapılmamıştır.
b) Homeopatide; Ördek ot kökünden elde edilen ekstreler, tentürler ve Natürel ilaçları, ishal, Kabızlık, karaciğer şişmesi, sertleşmesi, safra akışının tıkanması ve safranın azalmasına karşı kullanılır ve Ördek ot kökünün birleşimindeki Podophyllotoxinden elde edilen yarı sentetik maddeler kansere karşı kullanılır.

Homeopatide; Ördek ot kökü iki yıl depolandıktan sonra 50gramı ince doğranır, şişeye konur ve üzerine 50ml %70lik alkol (Etanol) ilave edilir. Şişe iki günde bir çalkalanır, güneş ışınlarından uzakta muhafaza edilir ve 4-6 hafta sonra süzülerek homeopatide <<Podophyllum>>adı ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden 1ml 100ml %50lik alkolle karış¬tırıldıktan sonra ancak kullanılabilir.

Hastalığın beliritisi (Sendrom):
1) Şayet hasta; İshal olan kişi aşırı miktarda dışkı fırlatır ve aşırı miktarda pis kokar ve sonra karnında boşluk hissederse.
2) Dilinin kenarında diş izleri varsa.
3) Omuzlarının ortasında veya sağ kürek kemiğinin alt kısmında ağrı varsa.
4) Karaciğerin şişmesi ve hassaslaşması.
5) Dişlerini gıcırdatma veya sıkma. Bu belirtiler hastada görülürse o şahsa <<Podophyllum>> tentürü gerekir.

Yan Tesirleri; Tariften fazla alınır ise deride yanma, mukazada iltihap-lan¬maya neden olur. Bazıları ishal olmak için fazla miktarda damla veya toz almışlar buda böbreklerin rahatsızlanması, Koma, Şaşırma gibi ra-hatsızlıklara neden olabilir.