Şifalı Bitkiler – Ortosifon, Orthosiphon blaetter

Çok Yıllık | 0,5-1m | 7-8 Aylar | Ça,Na | Yaprakları

Ortosifon, Orthosiphon blaetter, Orthosiphon aristatus
(BWME) MIQUEL
Kedi bıyığı Syn:Orthosiphon spicatus (TRUNB)
Orthosiphon stamineus BACKER BENTH

Familyası: Ballıbabagillerden, Lippenblüengewâchse, Lamiaceae

Drugları: Ortosifon yaprağı; Orthosiphonis folium
Orta sifon yapraklarının çayı içilir ve birçok hazır salama paket çay tak-riben de bulunur.

Giriş: Asıl vatanı Endonezya’nın Sunda adası olup oradan zamanla bütün tropik ülkelere yayılmış ve hatta Gürcistan da dahi kültür bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Ortasifonun bilinen 50 türü mevcut olup bunlarda Orthasiphon aristatas olarak bilinen tür en yaygın olarak kullanılan ve yetiştirilendir. Orta sifon çiçeklerindeki döllenme tozcuklarının sert ve uzun olması nedeni ile Kedi bıyığına benzer bu nedenle bu isimle de anılır. Almanca İndische Nierentee veya İndischer Blasenund Nierentee diye anılır ve anlamı Hint böbrek çayı veya Hint mesane ve böbrek çayı demektir.

Botanik: Ortosifon 50-100cm boyunda çok yıllık, dört köşeli, sık çatal-laşan tüysüz ve seyrek tüylü bir gövdesi vardır. Yaprakları oval, 3-8 cm uzunluğunda 1-4cm eninde kenarları seyrek kertikli üst esmerimsi veya grimsi yeşil alt yüzeyi alt yüzeyi açık grimsi yeşil renkte, kısa saplı, karşılıklı ve bir sonraki ile çaprazdır. Çiçekleri nane başağı gibi bazen bir çemberde 4-10 çiçek bulunur, her çiçeğin taç yaprağı iki loplu olup üst çenesi yay gibi alt çenesi 4 loplu, açık mavi beyaz veya açık leylaki renklerde olabilir. Taç yaprakların ortasından beş adet döllenme tozluğu uzanır, bunlar 2,5-4cm arasında sert ve dik durduğundan kedi bıyığına benzer bu nedenle bu bitki kedi bıyığı otu diye de anılır.

Yetiştirilmesi: Gürcistan da yetiştirilebilen bir bitki Türkiye’nin güney ve batı bölgelerinde rahatlıkla yetiştirilebilir.

Hasat Zamanı: Yaprakları toplanır, kurutulur ve özel kaplarda muha¬faza edilir. Maalesef şifalı bitkileri toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutlaka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlar’da açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukça azaltır.

Birleşimi: Birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
a) Flavonitler (Lipophil Flavonlar) %0,2-0,7 arasında olup en önemlileri Sinensetin (=3, 4, 5, 6, 7- penta metoksiflavon), Scutellareintetrametileter (4, 5, 6, 7- Tetrametoksiflavon), Eupatorin (3,5-Orhidroksi-4, 6, 7- trimetoksiflavon) ve 3- Hidroksi-4, 5, 6, 7-tetrametoksiflavon (Salvigenin) ve Rhamnazin’i sayabiliriz.
b) Diterpenesterler %0,1-0,2 arasında olup en önemlileri Orthosiphol A, B, C, D ve E dir.
c) Triterpenler çok az oranda olup α- ve 3- Amyrin ve β- Sitosterinden oluşur.
d) Kaffeeasit türevleri %0,5-1 arasında olup başta Rosmarinasit ve az miktarda Dicaffeoyltartrat Monocaffeoyltartrat ve Kaffeeasitten oluşur.
e) Eterik yağlar %0,02-0,06 arasında olup genellikle Sesquiterpenlerden; β- Caryophyllen, α- Hamulen ve Caryophyllenepoxitten oluşur.
f) Ayrıca %3 oranında Potasyum, az miktarda kalsiyum ve Sepogenin türevleri içerir.

Tesir Şekli: Antimikrobiel (Mikropları öldürücü) antiflogistik (İltihapları önleyici), idrar söktürücü, safrayı artırıcı ve kramp çözücü özelliklere sahiptir.

Araştırmalar: K. Schneider – Leukel ve G. Franz Regensburg da Altın-başak otu, Huş yaprağı ve Ortosifon yaprağı üzerine araştırma yapmışlardır. Bu araştırmada 1.Terkip Şifalı bitkiler kaba doğranmış 2.terkip ince kıyılmış ve 3. terkip toz haline getirilmiş olan bitkilerin birleşimindeki maddelerin ne oranda kaynar suya veya Ekstrata geçtikleri araş¬tırılmıştır. Bu araştırma sonucunda 3.terkipteki toz halindeki şifalı bitkilerin birleşimindeki maddelerin 3-4 kat daha fazla oranda çö¬züldükleri gözlemlenmiştir. (ZP.4.94.215)

Kullanılması:
a) Komisyon E 50 nolu 13.03.86 tarihli ve 50 nolu 13.03.90 tarihle monografi bildirisinde Ortosifon yaprakları idrar yolları iltihaplanması ve mikroplarına ve de Böbrek kumlarına karşı kullanılır.
b) Halk arasında; Böbrek ve mesane rahatsızlıkları, böbrek ve mesane taşları, idrar tutamama, böbreklerin büzülmesi, ödem, gut ve romatizmaya karşı kullanılır.

Çay: İki kahve kaşığı orta sifon yaprağından demliğe konur ve üzerine 300-400ml kaynar su ilave edilir. 5-10 dakika demlemeye bırakıldıktan sonra süzülerek içilir.

Çay harmanları:

Gökçek Mesane ve Böbrek çayı (Hafif idrar yolları enfeksiyon);
>20gr Huş yaprağı
>20gr Atkuyruğu otu
>20gr Ayrıkkökü
>20gr Ayıüzümü yaprağı
>20gr Ortosifon yaprağı

Gökçek mesane ve böbrek çayı (idrar yolları iltihaplarına ve böbrek kumları);
>20 gr Huş yaprağı
>30 gr Altınbaşak otu
>30 gr Ortosifon yaprağı
>20gr Ayrıkkökü

Gökçek Mesane ve böbrek çayı (idrar yolları iltihapları);
>30 gr Ayı üzümü yaprağı
>25 gr Altınbaşak otu
>25 gr Ortosifon yaprağı
>20gr Ayrıkkökü

Gökçek Böbrek ve mesane çayı (üşütme ve taşları);
>25 gr Ortosifon yaprağı
>15 gr Kayışkıran kökü
>30 gr Altın başak otu
>20 gr Ardıçkozalağı
>10 gr Ayrıkkökü

Gökçek Mesane çayı (Mesane iltihapı);
>20gr Ayı üzümü yaprağı
>20gr Ortosifon yaprağı
>20gr Huş yaprağı
>10gr Papatya çiçeği
>10gr Nane yaprağı
>20gr Altın başak otu

Gökçek Mesane ve böbrekler çayı (İdrar yollarını yıkayıcı);
>25gr Ardıç kozalağı
>25gr Atkuyruğu otu
>20gr Ortosifon yaprağı
>10gr Selam ot kökü
>20gr Huş yaprağı

Gökçek Mesane ve böbrek çayı (Mesane ve böbrek üşütmesi);
>40 gr Ayıüzümü yaprağı
>25 gr Altın başak otu
>20 gr Ortosifon yaprağı
>15 gr Isırganotu

Gökçek Mesane ve böbrek çayı (Mesane ve böbrek üşütmesi);
>35gr Ayıüzümü yaprağı
>20gr Kayışkıran kökü
>15gr Ortosifon yaprağı
>15gr Ayrık kökü
>15gr Isırganotu

Gökçek Böbrek ve mesane çayı (idrar yolları iltihapları, bakterileri ve böbrek taş ve kumları);
>30 gr Ayı üzümü yaprağı
>30 gr Ortosifon yaprağı
>15 gr Huş yaprağı
>15 gr Atkuyruğu otu
>10 gr Ayrıkkökü

Gökçek Mesane ve böbrek çayı (mesane böbrekler ve idrar yollarını üşütme idrar yolları taş ve kumları):
>25 gr Ortosifon yaprağı
>20 gr Kayışkıran kökü
>20 gr Altın başak otu
>20 gr Huş yaprağı
>10gr Ayrıkkökü

Gökçek böbrek mesane çayı (idrar yolları enfeksiyonu ve böbrek-mesane üşütmesi);
>25 gr Ayı üzümü yaprağı
>25 gr Altın başak otu
>20 gr Ortosifon yaprağı
>20 gr Huş yaprağı
>10 gr Isırganotu

Gökçek Prostat çayı (İdrar tutamama ve prostat rahatsızlık);
>30gr Isırgan kökü
>20gr Isırgan otu
>20gr Altın başak otu
>10gr Ortosifon yaprağı
>10gr Atkuyruğu otu
>10gr Hindibaotu ve kökü
>10gr Huş yaprağı

Gökçek Mesane ve böbrek çayı (idrar yolları ve böbreklerin iltihaplanması, bakteriler, taş ve kumları);
>20 gr Huş yaprağı
>20 gr Altın başak otu
>20 gr Ortosifon yaprağı
>20 gr Ayı üzümü yaprağı
>20 gr Ayrıkkökü

Gökçek Mesane ve böbrek çayı (idrar yollarını üşütme, idrar yolları taş ve kumlar);
>25 gr Huş yaprağı
>20 gr Altın başak otu
>20 gr Kayışkıran kökü
>20 gr Ortosifon yaprağı
>15 gr Kuşburnu

Yan tesirleri: Bilinen bir yan tesiri yoktur.