Şifalı Bitkiler – Turunç, Pomeranzen, Citrus aurantium

Ağaç | 2-5m | 3-10 Aylar | Ça,Ar,Na | Kabuk,Çiçek ve Yağı

Turunç, Pomeranzen, Citrus aurantium L. Ssp.aurantium

Familyası: Sedefotogillerden, Rautengewâchse, Rutaceae

Drugları: Turunç meyve kabuğu; Aurantii pericarpium

Ham Turunç meyvesi; “ fructus immaturus

Turunç kabuk yağı; Aurantii pericarpi aetheroleum

“ çiçeği; Aurantii flos

“ çiçek yağı; Aurantii flos aetheroleum

Turuncun meyve kabukları çay, tentür ve natürel ilaç ve eterik yağ ya-pımında, çiçeklerinden eterik yağ elde etmek için ve ham meyvelerinden eterik yağ elde etmek için kullanılır.

Giriş: Sedefotugillerin bir alt grubu olan Turunçgillerin oldukça çok türü mevcuttur ve bunlardan en önemlileri; Turunç; Citrus auratium, Ber-gamot; Cİtrus bergamia, Greyfurt; Cİtrus x paradisi, Portakal; Citrus sinensis ve Limon; Citrus Limonum’u sayabiliriz. Bunlardan Limon diğer-lerine göre farklı kullanıldığından ayrıca ele aldık fakat diğerleri bir¬birlerine benzerler bu nedenle hepsini bir arada incelemeyi uygun gör¬dük. Turuncu Peygamber Efendimizin (s.a.v) sevdiği, kendisinin yediği ve Ümmetine de tavsiye ettiğini biliyoruz. Turunç kabuğundan elde edi¬len eterik yağa <<Petitgrain>>, çiçeklerinden elde edilen eterik yağa da <<Neroli>> denir. Vatanının Güneydoğu Asya olduğu tahmin edilen bitki binlerce yıldan beri Akdeniz havzasında yabani olarak yetişmekte ve de yetiştirilmektedir. Turunç Amerika’nın keşfinden sonra bu kıtanın hemen her yerinde (soğuk bölgeleri hariç) yetiştirilmeye başlanmıştır.

Botanik: Turunç 2,5-5m boyunda, tacı oldukça çok çatallaşır, dikenli ve yapraklarını dökmeyen bir bitkidir. Yaprakları 12-17cm uzunluğunda, 8-12cm eninde, kenarları bütün, oval veya eliptik şekilde, derimsi tazesi sarımsı yeşil, olgunları koyu yeşil renklidir. Ç.içeklerinin taç yaprakları 5 adet dil veya oval şekilde,

beyaz renkli, ortada 15-30 adet beyaz döllen-me tozluğu ve topuzcuğu sarımsıdır. Meyveleri 7-10cm çapında altın sarısı renkte üzeri gözenekli, kabuğu 0,5-1cm kalınlığında ve acımsı bir tadı vardır.

Yetiştirilmesi: Türkiye’nin Akdeniz ve Ege bölgesinde çok kolay yetişir.

Hasat zamanı: Turunç kabukları soyulduktan sonra kurutulur. İşlene¬ceği zaman soğuk suyun içine konur ve birgün üzeri kapatılarak bekletilir. Altın sarısı renkli dış kabuk (Latince Fluvedo) işe yaramayan beyaz süngerimsi iç kabuktan (Albedo) ayrılarak kurutulur veya hemen işlenir. Çiçekleri Mart’tan Ekim’e kadar toplanarak kurutulur ve özel kaplarda muhafaza edilir.

Birleşimi: Turunç kabuğunun birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralaybiliriz;

a) eter yağı türevleri (uçucu yağlar) %1-3 arasında olup en önemlisi %90’la (+)-Limonen ve ayrıca Citral, Linalool, Lanlylasetat, Nerylasetat, Granylasetat, Citronellylasetat, β-Pinen, Champhen, Furfural, Jasmon, Octanal, Nonanal, Deconal ve Dodecenal içerir.

b) Flavonglikozitler; Neohesperidin ve Naringin içerir. Bu Flavonglikozitler Flavonitler (Naringenin ve Hesperitin) ile Neohesperidosit (2-O-α-L-Ramnopiranozil-β-D-glikopriranosit) sakkaritlerden oluşur.

c) Ayrıca taninler, acı maddeler, organik asitler, vitaminler ve mineraller içerir.

Çiçeklerinde ise;

a) Uçucu yağ türevleri; Linalool, Geraniol, Nerol ve Antrailikasitmetilester içerir.

Tesir şekli: İştah açıcı, mide salgısını artırıcı, teskin edici ve uyku ve-ricidir.

Kullanılması:

a) Komisyon E’nin 15.10.1987 tarih ve 193 nolu ve de 13.03.1990 ta¬rih, 50 nolu Monografi bildirisine göre başta iştahsızlık ve hazım rahatsızlıklarına karşı etkili olduğu beyan edilmektedir.

b) Aromaterapisinde; 1) Turunç kabuklarından elde edilen PETİT GRAIN ESANSI sinirleri teskin edici ve sindirim bozukluklarını, şişkinlik, tıkanma, hazımsızlık, kokuşma gibi durumlara karşı kullanılır.2) Tu¬runç çiçeklerinden elde edilen NEROLİ ESANSI sinirsel gerginlik, sinirlilik, korku, depresyon, uykusuzluk, ishale karşı ve deri bakımı için kullanılır.

c) Halk arasında; iştahsızlık, hipoasidite, mide rahatsızlıkları ve uyuya-mamaya karşı kullanılır.

d) Homeopati’de iştahsızlık ve uyuyamamaya karşı kullanılır.

Çayı: Bir kahve kaşığı Turunç kabuğu demliğe konur ve üzerine 300-500ml kaynar su ilave edildikten sonra 5-10dk demlenmeye bırakılır ve sonra süzülerek içilir.

Çay Harmanları:

Gökçek Teskin edici çayı;

>30 gr Oğulotu

>30 gr Kılıç otu

>30 gr Çarkıfelek otu

>10 gr Turunç çiçeği

Gökçek Uyku çayı;

>30 gr Kedi otu kökü

>20 gr Çarkıfelek otu

>30 gr Oğulotu

>20 gr Turunç kabuğu

Gökçek iştah ve sindirim çayı;

>25 gr Nane yaprağı

>25 gr Papatya çiçeği

>25 gr Kimyon tohumu

>25 gr Turunç kabuğu

Gökçek İştah açıcı çay;

>40 gr Nane yaprağı

>20 gr Kantaron otu

>20 gr Turunç kabuğu

>10 gr Tarçın kabuğu

>10 gr Çentiyan kökü

Gökçek Teskin edici ve uyku verici çayı;

>60 gr Oğulotu

>30 gr Kedi otu kökü

>10 gr Turunç çiçeği

Gökçek Mide çayı;

>20 gr Kantaron otu

>20 gr Turunç kabuğu

>20 gr Çentiyan kökü

>20 gr Kimyon

>10 gr Pelin otu

>10 gr Tarçın kabuğu

Aromaterapisi:

a) Yukarıda anlatıldığı gibi Turuncun dış altın sarısı kabuğu artık mad¬de-lerden arındırıldıktan sonra su buharı ile damıtılarak (destilasyon) Petitgrain adı

verilen eterik yağı elde edilir. Bu yağdan günde 3-5 damla alınır.

b) Turunç çiçeklerinin su buharı ile damıtılması ile elde edilen eterik yağa Neroli denir. Bu eterik yağdan günde 3-4defa 3-5damla alınır.

Homeopati’de: Turunç kabuğundan 20gr ince kıyıldıktan sonra bir şişe¬ye konur ve üzerine %70’lik 80ml alkol ilave edilerek 4-6hafta bekletildikten sonra Homeopati’de <<Aurantium>> adı ile anılan tentür elde edilir. bu tentürden günde 3-4defa, 10-15damla, 4-6hafta süreyle anılır.

H.Ş: Peygamber Efendimiz (s.a.v) “Kur’an okuyan Mümin kimse turunca benzer. Kokusu güzel, tadı güzel” buyurmuşlardır.

Yan tesirleri: Bilinen bir yan tesiri yoktur.