Şifalı Bitkiler – Uzara, ipek Otu, Xysmalobium undulatum, ishal

Çok Yıllık | 0,5-1,5m | 5-7 Aylar | Kökü | Zehirli

Uzara, Uzara, Xysmalobium undulatum
Güney Afrika İpek otu

Familyası: İpekotugillerden, Seidenpflanzengewâchse, Asclepiaceae

Drugları: Uzara kökü; Uzarde radix
Uzara kökü genellikle natürel ilaç yapımında kullanılır çünkü zehirlidir. Bu nedenle de çayını içmek rizikoludur.

Giriş: Uzaranın bilinen birçok türü vardır. Fakat en yagın olarak Güney Afrika ipek ot kökü; Xymalotium undulatum ve nadiren de Yumrulu ipek otu; Asclepias tuberasa ve Suriye ipekotu ;Asclepias syriara kullanılır. Tarihte ilk defa Güney Afrika yerlileri Hottentotenlar tarafından başta ishal olmak üzere birçok hastalığa karşı kullanmışlardır. Alman araştır¬macı H.W.A. Hopf yaptığı gözlemler sonucunda leifhinin faydasını an¬lamış ve 1909 yılında Avrupa’ya getirmiş ve botanik bahçelerde yetiştiril¬meye başlanmıştır. Büyük ilaç fabrikaları(farmakoloji) ve üniversitelerin araştırmaları ile bitkinin ishali önlediği tespit edilmiş ve böylece bitkinin önemi artmıştır.

Botanik: Uzara çok yıllık bir bitki olup dikine yükselir, bir kökten 4-10 gövde çıkar. Kökleri

silindir şeklindeki ana kök ve ondan çevreye sarılan yan kökten oluşur ve bitkinin dışı kahverengimsidir. Yaprakları karşılıklı bir sonraki ile çapraz olup her biri mızrak şeklinde 10-25 cm uzunlu¬ğunda 5-10 cm eninde, mızrak şeklinde ve kenarları hafif dalgalı, ortada ana bir damar bulunur, üst kısmı koyu ve alt kısmı açık yeşil renklidir. Çiçekleri yaprak saplarının dibinden çıkan bir sap üzerinde ve demet şeklindedir. Her demette 15-25 çiçek bulunur, her çiçek beş adet uzun kupa yaprağı ve bu kupa yapraklarının içinde kaybolmuş gibi duran 5 adet altın sarısı taç yaprak ve ortada bir göbek bulunur. Sonbaharda yumurta şeklinde ve büyüklüğünde üzeri tüylü içi tohum dolu olan kozaları oluşur.

Yetiştirilmesi; Uzara Güney Afrika’da yetişen bir bitki olup, Türkiye’nin Akdeniz ve Ege bölgesinde de çok rahatlıkla yetişebilir.

Hasat zamanı; iki-üç yıllık kökler çıkarıldıktan sonra yıkanır, ortadan birkaç dilime ayrıldıktan sonra güneşte kurutulduktan sonra öğütülerek toz haline getirilir.

Birleşimi: Uzara’nın köklerindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz.
a) Cardenolitglikozitler (kalbe etkili glikozitler) %5-7 oranında en önemlileri; Uzarin (uzarigenindiglikozit), %75-80 Xysmalorin (Xysmalogeninglikozit) %15-20 Urezin (Uzerigenin-monoglugozit), Uzarosid (uzargenin-triglikozit), Ascleposid (Uzarigenin-D-allometilosid), Uzarigenin (=5α-digitoxigenin), Smalogenin (=Uzerigeninasetil), Allouzerigenin (=17α-Uzerigenin), Coroglaucigenin, Pachygenol ve Xysmalogenin içerir.

Araştırmalar: Uzara kök ekstresinden elde edilen damlama ile fareler üzerinde araştırma yapılmış ve bu araştırma sonucu Uzaranın ishali önlediği tespit edilmiştir. Stada Firması Uzara draje ve damlası ile ishal rahatsızlığı olan hastaların iyileştiğini tespit etmiştir.

Tesir şekli; ishali ve krampları önleyici ve bağırsak çalışmasını yavaşlatıcı

Kullanılması:
a) Araştırmacılara göre Uzara kök ekstresinden elde edilen Natürel ilaç ishale karşı kullanılır. İshalli şahıs önce 4-5 draje ve 60-80 damla alınır ve sonra günde 3-4 defa 1-2 drajeye indirilir. Uzara drajesi veya damlası ile yapılan tedavi 1-2 günde rahatsızlığı ortadan kaldırır. Bu nedenle uzun süre draje veya damla almaya gerek kalmaz.
b) Komisyon E’ye göre Uzara kökü ishalle (sıradan ishale) karşı kul¬la¬nı¬lır.
c) Halk arasında; Uzara kökü ishal ve kramplı mide ve bağırsak rahat-sızlıklarına karşı kullanılır.

Çay: Uzara kökünden (ince kıyılmış veya tozu) 1 gr demliğe konur ve üzerine 150-200 ml kaynar su ilave ettikten sonra 10-15 dakika dem¬le-meye bırakılır ve sonra süzülerek içilir. Bir gramdan fazlası zehirlenmeye neden olabilir.

Açıklama: Hamile kadınların ve bebeklerin Uzara draje veya damlası kul-lanmaları mahzurludur, çünkü ceninlerde ve bebeklerde kan-beyin arasındaki tabaka tam oluşmadığından Uzaranın birleşimindeki maddeler beyne geçerek Merkezi Sinir Sistemine zarar verebilir. Bu nedenle hami-lelerle küçük bebeklerin kullanımı mahzurludur. Uzaranın birleşimindeki Uzerigenin Digitoxine çok benzer fakat aynı etkiyi göstermesi için Digitoxinin 100 katı alınması gerekir. Almanya yılda 41 milyon ishal vakasına rastlanağı düşünülürse bu bitkinin önemi anlaşılır.

Kullanılması:
a) Homeopati’de; Göğüs derisi; Kaburga derisi; Akciğer ve kalp dış deri iltihaplanması, öksürük ve göğüs ağrısına karşı kullanılır.
b) Halk arasında; nefes yolları rahatsızlıklarında, balgam, öksürük, bron-şit, grip, göğüs ağrılarına karşı kullanılır.

Yan Tesirleri: Bilinen bir yan tesiri yoktur.