Şifalı Bitkiler – Vanilya, Vanille, Vanilla planifolia

Sarmaşık | 10-20m | 7-8 Aylar | Ça,Ba | Meyvesi

Vanilya, Vanille, Vanilla planifolia ANDREWS
Şifalı Vanilya

Familyası: Salepgillerden, Knabenkrautgewaechse, Orchidaceae

Drugları: Vanilya meyvesi; Vanillae fructus
Vanilyanın fasulyenin kapcığına benzeyen meyvesi özel kurutmadan (fermantasyon) sonra çayı yapılır, baharat olarak veya eterik yağı aroma terapisinde kulanılır.

Giriş: Vatanı Güney ve Orta Amerika olan Vanilyanın oldukca çok türü vardır, fakat genellikle Şifalı Vanilya olarak bilinen vanilla plniflia’nın alt türleri kulanılır. 16. yüzyılda Fransızlar tarafından Avrupa’ya getirilen bit¬ki birçok Asya ve Afrika ülkesinde, Doğu Afrika, Madagaskar, Reunion, Seylon, Endonezya ve Meksika’da yetiştirilmektedir. Günümüzde en çok Meksika, Cava ve Boyrbo (Reunion) vanilyaları kullanılmaktadır. Bu vanilya türlerinin birleşimindeki eterik yağlar birbirlerine oldukça yakın¬dır. Asya ve Afrika ülkelerinde yetişen oldukça vanilyalar çiçek açmala¬rına rağmen meyveye dönüşmemesi insanları şaşırtmıştır. Yapılan araş¬tır-malarda vanilyanın sinek kuşu veya tropik Amerikaya has böcekler tarafından döllendiği tespit edilmiştir. Bunun üzerine Asya ve Afrika ülkelerinde suni olarak çiçekleri iki parmakla hafif sıkmakla yapılmıştır.

Botanik: Gövdesi yetiştiği iklime ve toprağa göre 20m boyunda olabilir, tüysüz parlak ve etkilidir. Yaprakları mızrak şeklinde, kenarları bütün, koyu yeşil veya sarımsı yeşil renkli, etli ve her yaprağın karşısında bir hali-zon vardır ve halizonlar

çevresindeki ağaç, duvar veya çitlere tırmanır. Meyveleri fasulye kapcığını andırır ve uzuncadır. Olgunlaşan mey¬veleri sarımsı renklidir.

Yetiştirilmesi: Vanilya tropik ülkelerde yetişen bir bitki olup Türkiye’de ancak seralarda veya botanik bahçelerde yetiştirilebilir.

Hasat zamanı: Olgunlaşan meyveleri 3-4 dakika kaynar suya daldırılıp çıka¬rıldıktan sonra küplerde terlemesi beklenir ve 3-4 hafta güneşte kurutuktan sonra kulanılır. Vanilya 15-25cm uzunluğunda 5-10mm eninde yassı, siyahımsı renktedir.

Birleşimi: Birleşimindeki maddeleri önemine gör şöyle sıralayabiliriz;
a) Vanilyanın meyve eterik yağı; fermantasyonundan sonra glikozların parçalanarak ayrılması ile elde edilir. Vanilaynın üç önemli alt türü vardır ve birleşimindeki maddeler birbirine yakındır. Bourbon Vanilyası %0,75-2,9, Meksika Vanilyası %1,3-1,8 ve Cava Vanilyası %1,5-2,7 oranında Vanillin içerir. Ayrıca az miktarda Vanillel, Etilvanilin, Vanillylalkol, Vanillinasit, İzovanillinasit, p-Hidroksibenzaldehid, p-Hidroksibenzilmetileter ve 400 çeşit daha çok az miktarda Eterik yağı ve türevleri içerir. Vanillinglikozidin (=Vanillosid) fermantasyon sonucu çözülmesi ile glikoz ve vanillin ve de Vanillolglikozidin (=Vanillolozit) fermantasyon sonucu Vanillol ve Glikoz oluşur.
b) Ayrıca sabit yağ, Reçine, Enzim, Musilaj ve Tanin içerir.

Araştırmalar:
1) Bunte isimli magazin dergisinde (18.94.33) erkek ve kadınların bir¬birini vanilya yağı ile ovalamaları (boyundan kalçaya kadar) halinde cinsel güçlerinin artacağı iddia edilmektedir.
2) Amerika’da Magnet-Rezonaz tedavisine kokusundan dolayı daya¬na¬ma-yan deneklerin burnuna vanilya yağı sürmüş ve bu kişilerin kokudan rahatsız olmadıkları tespit edilmiştir. (Bunte.8.94.8)

Tesir şekli: Vücudu kuvvetlendirici, hazmettirici, teskin edici ve cinsel gücü artırdığı söylenmektedir.

Kullanılması:
a) Üniversite kliniklerinde tedavi denemeleri ve araştırmalar yapılma-mıştır. Bu nedenle bugünkü bilgilere göre 2. sınıf bir şifalı bitkidir. Vanilya yerine daha etkili olan başka bitkiler kullanılmalıdır. Örneğin depresyona karşı Kılıç otu, Aloe Vera veya Noni daha etkilidir.
b) Aroma terapisinde; Vanilya yağı parfüm, yüz kremi, vücut yağı, ban-yo yağı yapımında ve aroma lambasına katmak için ve de stres, depresyon ve

korkuya karşı kullanılırsa da daha etkili olan bitkiler mevcuttur.
c) Halk arasında genellikle pasta, kuru pasta, kek, çicolata, bisküvi, mu-hallebi, dondurma vb. Tatlıların yapımında tatlandırıcı, güzel koku ve aroma verici olarak kullanılır.

Aromaterapisi: Kurutulmuş meyvelerinin ekstraksiyonu ile eter yağı elde edilir. Vanilya eter yağı kısaca Vanilya yağı olarak anılır ve bu yağdan iksirler yapılır.

Yan tesirleri: Vanilyanın bilinen bir yan tesiri yoktur, fakat bazı kişilerde alerjik etkiye sebep olabilir.